(وَ ما كُنَّا غائِبِينَ‌). ما از آن غايب نيستيم. يعنى بكار آنها علم داريم و بقولى يعنى: به تبليغات پيامبران و رفتار مردم در قبال آنها آگاه هستيم. بهر حال، بوسيله اين جمله ميخواهد علم خود را تاكيد كند.

(وَ الْوَزْنُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُ‌): در اينباره اقوالى است:

1- منظور اين است كه در آخرت، همه كارها بعدالت است و بكسى ظلم نميشود. اين معنى از مجاهد و ضحاك و حسن و بلخى است.

2- خداوند در روز قيامت ميزانى نصب مى‌كند كه داراى دو كفه است و تكلم مى‌كند و بوسيله آن اعمال نيك و بد مردم سنجيده مى‌شود. اين معنى از ابن عباس و حسن و جبائى است. در باره اينكه چگونه اعمال سنجيده مى‌شود، اختلاف كرده‌اند.

زيرا اعمال امور عرضى هستند و قابل اعاده نيستند و وزنى هم ندارند كه كشيده شوند عبد اللَّه بن عمر و جماعتى گويند: نامه‌هاى اعمال بسنجش در مى‌آيند. جبائى گويد:

علائم نيكى‌ها و بديها در دو كفه ظاهر ميشود و مردم مى‌بينند. ابن عباس گويد: نيكى‌ها بصورتى پسنديده و بديها بصورتى ناپسنديده، ظاهر مى‌شوند. عبيد بن عمير گويد:

نفس مؤمن و كافر وزن مى‌شود. در آن روز افرادى مى‌آورند كه جثه عظيمى دارند، اما بقدر بال مگسى وزن ندارند.

3- مقصود از وزن اين است كه مقدار مؤمن در عظمت و مقدار كافر در ذلت ظاهر مى‌شود. چنان كه مى‌فرمايد:(فَلا نُقِيمُ لَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَزْناً) (كهف 105: روز قيامت براى آنها وزنى بپا نمى‌داريم) آنان كه عمل صالح- كه وزن آن سنگين است- دارند، رستگارند و آنان كه كار زشت- كه وزنى ندارد- كرده‌اند، زيانكارند. اين قول از ابو مسلم است. اما قول اول از همه اقوال بهتر است. قول دوم هم تا حدى خوب است. اينكه قول اول را ترجيع مى‌دهيم بخاطر اين است كه وقتى گفته مى‌شود: گفتار و كردار فلان كس موزون است، يعنى بيجا و نامناسب نيست و اينكه قول دوم را هم خوب تلقى مى‌كنيم، بخاطر حديثى است كه در اينباره وارد شده است.