بيان آيه 156- 157

اعراب‌

(أَنْ تَقُولُوا): زجاج گويد: به تقدير «كراهة ان تقولوا» و بنا بر اين مفعول له براى «انزلناه» و «او تقولوا» عطف بر آن است. كسايى گويد: مفعول است براى «اتقوا» لو انا: فتحه «ان» بعد از «لو» بخاطر تقدير فعل است. يعنى «لو وقع انا انزل ...» لكن اين فعل هرگز ظاهر نميشود، زيرا «ان» و ما بعد آن طولانى است.

اما در غير از اين مورد حذف فعل جز در شعر جايز نيست. شاعر گويد:

يعنى: اگر زبير بقومى غير از قوم شما پناه برده بود، چنان از او حمايت مى‌كردند كه از پناه بردن بقوم خود صرف نظر ميكرد.

مقصود

در اين آيه، اين نكته را بيان مى‌كند كه منظور از نازل كردن قرآن، اين است كه عذرى براى كسى باقى نماند:

(أَنْ تَقُولُوا إِنَّما أُنْزِلَ الْكِتابُ عَلى‌ طائِفَتَيْنِ مِنْ قَبْلِنا وَ إِنْ كُنَّا عَنْ دِراسَتِهِمْ لَغافِلِينَ‌): ما قرآن را نازل كرديم تا عذرى براى شما باقى نماند و نگوييد: پيش از ما بر يهود و نصارى نيز كتاب نازل شده است و ما از خواندن كتابهاى آنها غافل بوديم. علت اينكه بر آنها كتاب نازل مى‌شد و بر ما نمى‌شد، اين بود كه آنها شايستگى داشتند و ما نداشتيم و اگر آنچه خدا از آنها خواسته، از ما هم ميخواست، بر ما نيز كتاب نازل ميكرد، همانطورى كه بر آنها نازل كرد. اين معنى از اين عباس و حسن و مجاهد و قتاده و سدّى است. علت اينكه تنها يهود و نصارى را ذكر كرده، اين است كه: آنها شهرت‌