بيان آيه 154- 155

قرائت‌

احسن: در قرائت غير مشهور به رفع خوانده شده است. در اين صورت خبر مبتداى محذوف است و فصيح نيست، زيرا حذف عايد در اينجا وجهى ندارد. نصب «تماما» و «تفصيلا» بنا بر اين است كه مفعول له باشد. «انزلناه» در محل رفع و صفت «كتاب» است.

مقصود

(ثُمَّ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ‌): كلمه «ثم» براى تاخير و مهلت بكار مى‌رود، در حالى كه تورات موسى سالها پيش از قرآن نازل شده است. از اينرو در توجيه اين مطلب وجوهى گفته‌اند: 1- زجاج گويد: چيزى حذف شده است. يعنى: «ثم قل يا محمد آتينا ...» يعنى سپس اى محمد بگو: به موسى تورات نازل كرديم. حذف «قل» بقرينه‌(قُلْ تَعالَوْا) است. 2- بتقدير «ثم اتل عليكم آتينا ...» يعنى: سپس بشما قرائت كنم كه به موسى تورات داديم. 3- مقصود عطف خبرى بر خبرى است نه عطف معنايى بر معنايى. يعنى «ثم اخبركم انه اعطى ...» يعنى: سپس بشما بگويم كه ...

شاعر گويد:

يعنى: به شما بگويم او سرورى كرد. سپس به شما بگويم كه پدرش، سپس بشما بگويم كه جدش. (از اين شعر بخوبى بر مى‌آيد كه شاعر سه خبر را بوسيله «ثم» عطف كرده است) 4- اين آيه متصل است بداستان ابراهيم كه فرمود:(وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ ...) (آيه 84) زيرا در آنجا نعمتهايى كه به ابراهيم بخشيده بود، ذكر كرد و در اينجا نيز دنباله همان نعمتها را ذكر مى‌كند، زيرا موسى نيز از اولاد ابراهيم است. اين وجه از ابو مسلم و مورد قبول مغربى است.