نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 9 صفحه : 15
اسراف و تجاوز نخوريد تا كبير شوند)( وَ أَوْفُوا الْكَيْلَ وَ الْمِيزانَ بِالْقِسْطِ):
پيمانه و وزن را عادلانه انجام دهيد و چيزى از حق كسى كم نكنيد.
(لا نُكَلِّفُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها):
ما هر كسى را باندازه قدرتش تكليف مىكنيم. از آنجا كه ممكن است تصور شود كه تعديل
در وزن وكيل، ممكن است دشوار و محال باشد (زيرا ممكن است مثلا چند دانه گندم، بنا
حق از مال كسى تضييع شود و جلوگيرى از چنين تضييعى كارى است دشوار بلكه محال) از
اينرو مىفرمايد: آنچه از شما مىخواهيم، اين است كه تا سرحد امكان از تضييع حق
ديگران در موقع كيل و وزن جلو گيرى كنيد.
(وَ إِذا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَ لَوْ كانَ ذا قُرْبى): هر گاه مطلبى را بزبان مىآوريد، رعايت عدالت را بكنيد، و لو اينكه
ممكن است بزيان يكى از خويشاوندان شما تمام شود. البته تنها در سخن گفتن رعايت
عدالت واجب نيست، بلكه در كارها نيز بايد عادل بود. اما علت اينكه فقط گفتن را در
اينجا ذكر مىكند، اين است كه هر كس در گفتار خود عادل باشد، در كردار نيز عادل
است. برخى گويند: يعنى هر گاه شهادت مىدهيد يا حكم مىكنيد، اگر چه بزيان يكى از
خويشان شما باشد، رعايت عدالت كنيد. اين جمله با همه كوتاهى، از دستورات جامعى است
كه شامل: اقرار، شهادت، وصيت، فتوى، قضاوت، احكام و مذاهب، امر بمعروف و نهى از
منكر مىشود.
(وَ بِعَهْدِ اللَّهِ أَوْفُوا):
به عهد خدا وفا كنيد. در باره معناى «عهد خدا» دو قول است.
1- هر چه خداوند بر بندگان واجب كرده، عهد اوست كه بايد به آن وفا
كرد و دستورات او را بكار برد 2- مقصود نذر و عهد است كه هر گاه در غير معصيت خدا
باشد، بايد وفا كرد. بنا بر اين يعنى بعهدى كه با خدا بستهايد وفا كنيد.
(ذلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ): دستوراتى كه در مورد مال يتيم و كامل دادن كيل و وزن، باندازه قدرت
و گفتار بحق و راستى و وفاى بعهد داده شد، وصيت خداوند است به شما تا متذكر شويد و
از انجام آنها غفلت نكنيد.
(وَ أَنَّ هذا صِراطِي مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ): اين است راه راست و خالى از انحراف
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 9 صفحه : 15