بيان آيه 42- 43- 44- 45
قرائت
فتحنا: ابو جعفر و ابن عامر به تشديد و ديگران به تخفيف خواندهاند. وجه قرائت اول، تكثير و مبالغه است.
لغت
باساء: اين كلمه از «باس» يعنى خوف و ترس.
ضراء: اين كلمه از «ضرّ» يعنى زيان.
تضرع: اظهار خوارى مبلس: كسى كه دچار حسرت شديد است. فراء گويد: يعنى كسى كه دليلى ندارد و بيچاره شده است.
دابر: پشت سر و دنباله. بازماندگان. شاعر گويد:
آل المهلب جز اللَّه دابرهم
اصخوا رمادا فلا اصل و لا طرف
يعنى: خداوند نسل آل مهلب را قطع كرد. آنها همه خاكستر شدند. نه اصلى ماند و نه فرعى.
اصمعى گويد: دابر يعنى اصل. شاعر گويد:
فدى لكما رجلى و رحلى و ناقتى
غداة الكلاب اذ تجز الدوابر
يعنى: فداى شما سوارهها و پيادهها و شتران كه قوم كشته شدند و اصل آنها از بين رفت و اثرى از آنها باقى نماند.
برخى گفتهاند: دابر يعنى آخر.
اعراب
لولا: براى ترغيب است.