و تحرك هستند. لكن عرب، با ذكر يك طرف قضيه، از ذكر طرف ديگر خوددارى ميكند.

علاوه بر اين قسمتى كه ذكر شده، بر قسمت محذوف دلالت مى‌كند. مثل:(سَرابِيلَ- تَقِيكُمُ الْحَرَّ) (نحل 81) يعنى: جامه‌هايى كه شما را از سرما و گرما هر دو حفظ ميكند، نه فقط از گرما.

پرسش چرا از ميان تمام جنبه‌هاى عالم خلقت، تنها به حركت و سكون اشاره كرده است؟

پاسخ علت اين است كه: حركت و سكون موجودات، دلالت دارند بر اينكه آنها از نيستى به هستى آمده‌اند و هر چه از نيستى به هستى آمده باشد، نيازمند خالق و صانع است.

بعلاوه، هيچ جسمى خالى از حركت و سكون نيست؛ بنا بر اين براى حركت خود، محتاج محرك و براى سكون خود نيازمند كسى است كه او را از حركت باز دارد و سكون بخشد؛ زيرا نسبت جسم، به حركت و سكون، مساوى است و هيچكدام بدون يك علت، عارض آن نميشود. از آنجا كه در آغاز آيه، مطلبى را آورده بود كه نتيجه آن اثبات صانع و آفريدگار جهان است، در پايان آيه، اشاره‌اى به بعضى از صفات او كرده، ميفرمايد:

(وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ‌): سميع يعنى شنوا. خدا همواره سميع است، زيرا معناى آن يكى است كه اگر موجود زنده‌اى در جهان خلقت پديد آيد، خداوند شنواى صوت اوست. عليم، يعنى كسى كه به تدبير عالم خلقت و هر موجودى عالم باشد.

در اين آيه، شب و روز بمنزله مسكن موجودات به شمار آمد، زيرا سكون موجودات از شب و روز نيست. خداوند با همين جمله كوتاه، بموجودات بى‌شمار عالم هستى اشاره كرد و اين از فصاحت و بلاغت قرآن كريم است.

شاعر عرب، نابغه، در شعر زير، توانسته است بيك همچو شاهكار ادبى دست بزند:

يعنى: قلمرو قدرت تو وسيع است. تو همچون ظلمت شب، مرا فرا مى‌گيرى.

بهر كجا فرار كنم، از قلمرو قدرت تو خارج نميشوم.