بيان آيه 115

قرائت‌

عراقيان بجز ابو عمرو «كلمة ربك» و ديگران «كلمات ربك» خوانده‌اند.

قرائت اول براى اين كه مقصود از «كلمه» كثرت است و از جمع بستن آن بى‌نيازيم.

مى‌گويند: زهير در كلمه خود- يعنى در قصيده خود- چنين گفت. وجه قرائت دوم هم روشن است، زيرا در معنى جمع است.

لغت‌

تبديل: گذاشتن چيزى بجاى چيزى.

صدق: خبرى است كه مطابق واقع باشد.

عدل: ضد ستم. برخى گويند: كارهاى خدا همه عدل است. برخى گويند:

كارهايى كه با بندگان مى‌كند، عدل است.

اعراب‌

(صِدْقاً وَ عَدْلًا): تميز. برخى گويند: حال به تقدير «صادقة و عادلة».

مقصود

اكنون خداوند ببيان صفت كتابى كه نازل كرده است، پرداخته، مى‌فرمايد:

(وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ‌): قتاده و ديگران گويند: يعنى قرآن مجيد بطورى كامل است كه كسى نمى‌تواند چيزى بر آن بيفزايد يا از آن كم كند. برخى گفته‌اند: يعنى قرآن تدريجاً نازل شده تا بمقتضاى حكمت، كامل شده است. ابو مسلم گويد: كلمه، يعنى دين خدا. چنان كه مى‌فرمايد:(وَ كَلِمَةُ اللَّهِ هِيَ الْعُلْيا) (توبه 40: دين خدا برتر است) برخى گويند: منظور از كلمه، حجت خداست بر مردم.

(صِدْقاً وَ عَدْلًا): آنچه در قرآن آمده، راست و عادلانه است. اخبار آن عارى‌