اعراب‌

عدوا: مفعول و بمعناى اعداد و شياطين بدل آن. يا اينكه در اصل خبر بوده و حالا مفعول دوم و شياطين مفعول اول است.

غرورا: مفعول مطلق. زيرا سخن آراسته و شيوا گفتن، فريفتن و غرور است.

برخى گفته‌اند مفعول له و برخى گفته‌اند بدل است.

مقصود

اكنون خداوند درباره سرگذشت انبياى گذشته و رفتارى كه دشمنان با آنها داشته‌اند، بمنظور تسليت پيامبر مى‌فرمايد:( وَ كَذلِكَ جَعَلْنا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا شَياطِينَ الْإِنْسِ وَ الْجِنِ‌): همانطورى كه شيطانهاى انسانى و جنى با تو دشمنى ميكنند، براى پيامبران پيش از تو و امتهايشان نيز دشمنانى قرار داديم. درباره معناى قرار دادن دشمن چند وجه است:

1- همانطورى ترا مامور كرده‌ايم كه با قوم مشرك خويش دشمنى كنى، پيامبران گذشته را نيز مامور كرده بوديم كه با دشمنان انسانى و جنى خود دشمنى كنند. بديهى است كه هر گاه خداوند پيامبر خود را بدشمنى با مردمى مامور كند، در حقيقت، آنها را دشمن وى كرده است. مثلا فرمانده لشكر بيكى از قهرمانان سپاه خود ميگويد:

فلان كس را در مبارزه، همدوش تو ساخته‌ام. يعنى دستور داده‌ام كه با او مبارزه كنى.

بنا بر اين وى را همدوش اين قهرمان قرار داده است.

2- يعنى: حكم كرده و خبر داده‌ايم كه آنها دشمن هستند. تا با آنها معامله دشمنى كنيد. از آنها احتياط كنيد و شرشان را از خود دور سازيد- مثل اينكه گفته شود: قاضى فلانى را عادل و فلانى را فاسق گردانيد. يعنى: حكم كرد و خبر داد كه اولى عادل و دومى فاسق است.

3- مقصود اين است كه آنها را بحال خود گذاشتيم تا اگر ميخواهند، دشمنى كنند. دشمنى آنها با پيامبران از روى اجبار ما نبود، زيرا اجبار با تكليف ناسازگار است.