بيان آيه 111

قرائت‌

قبلا: ابن كثير و ابو عمرو و يعقوب در اينجا بدو ضمه و در كهف بكسر قاف و فتح باء خوانده‌اند. ابو جعفر در اينجا بكسر قاف و در سوره كهف بضم قاف خوانده است.

نافع و ابن عامر در هر دو سوره بكسر قاف خوانده‌اند. كوفيان در هر دو سوره بضم قاف خوانده‌اند. به نظر ابو زيد هر دو قرائت داراى يك معنى هستند. زيرا ممكن است جمع قبيل به معناى كفيل يا صنف و ممكن است به معناى روبرو بودن باشد.

لغت‌

حشر: راندن جمعى بسويى‌

مقصود

در اين آيه، درباره سركشى و ستيزه‌گرى و كفر آنها مى‌فرمايد:

(وَ لَوْ أَنَّنا نَزَّلْنا إِلَيْهِمُ الْمَلائِكَةَ وَ كَلَّمَهُمُ الْمَوْتى‌ وَ حَشَرْنا عَلَيْهِمْ كُلَّ شَيْ‌ءٍ قُبُلًا ما كانُوا لِيُؤْمِنُوا): اگر فرشتگان را نازل كنيم كه آنها را بچشم بنگرند و برسالت پيامبر ما گواهى دهند و اگر مردگان را زنده كنيم تا به آنها درباره توحيد سخن گويند و برسالت جناب محمد ص گواهى دهند و اگر هر آيه‌اى يا هر چه كه ميخواهند نزد آنها جمع كنيم و روبروى آنها قرار دهيم، باز هم ايمان نخواهند آورد. اين معنى از ابن عباس و قتاده است. مقصود اين است كه آنها بر اثر شدت عناد و ترك فرمانبرى و اعتقاد بحق، كارشان بمرحله‌اى رسيده است كه حتى درباره مشاهدات خود- كه قابل ترديد نيستند شك مى‌كنند. چنان كه مى‌فرمايد:(وَ إِنْ يَرَوْا كِسْفاً مِنَ السَّماءِ ساقِطاً يَقُولُوا سَحابٌ مَرْكُومٌ) (طور 44) يعنى اگر قطعه‌هايى از آسمان را در حال سقوط بنگرند، گويند:

ابرى متراكم است! مجاهد گويد: «قبل» يعنى دسته دسته. اين معنى در صورتى است‌