نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 8 صفحه : 187
مسيلمة كه ادعاى نبوت كرده نازل شده و از(سَأُنْزِلُ- مِثْلَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ) درباره
عبد اله بن سعد بن ابى سرح كه كاتب وحى بود نازل شد. هر گاه پيامبر به او مىگفت:(عَلِيماً حَكِيماً) بنويس. «غفورا رحيما» مىنوشت
و هر گاه به او مىگفت:(غَفُوراً رَحِيماً)
بنويس. «عليما حكيما» مىنوشت. او مرتد شد و بمردم مكه پيوست و گفت:
منهم مثل آنچه خدا نازل كرده، نازل خواهم كرد.
از امام باقر ع هم روايتى در تاييد اين مطلب وارد شده است.
برخى گفتهاند: اين آيه فقط درباره عبد اللَّه بن سعد بن ابى سرح
است. برخى گفتهاند: فقط درباره مسيلمه است.
مقصود
در آيات پيش بيان فرمود كه نبوت پيامبر از جانب خداست و كتاب آسمانى
بر او نازل شده است. اكنون در نكوهش كافران كه قرآن را تكذيب كرده، مدعى بودند كه
مثل قرآن را خواهند آورد، مىفرمايد:
(وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ كَذِباً): اين استفهام انكارى است. يعنى هيچكس ستمكارتر از كسى نيست كه بخدا افترا
بسته، خود را پيامبر بخواند، در حالى كه چنين سمتى ندارد.
(أَوْ قالَ أُوحِيَ إِلَيَّ وَ لَمْ يُوحَ إِلَيْهِ شَيْءٌ): يا اينكه ادعا كند كه بر او وحى شده است، در حالى كه بر او وحى
نشده است. از حكمت خدا دور است كه دروغگويى را برسالت مبعوث كند. اين ادعا نيز
افتراست و بنا بر اين داخل در جمله پيش است. لكن بخاطر اهميت مطلب، جداگانه ذكر
كرده است.
(وَ مَنْ قالَ سَأُنْزِلُ مِثْلَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ): و كسى كه بگويد: مثل آنچه خدا نازل كرده، نازل خواهم كرد. زجاج
گويد: اين جمله در پاسخ آنهاست كه گفته بودند: اگر بخواهيم، مثل قرآن سخن خواهيم
گفت. آنها چنين ادعايى كردند و با همه كوششى كه در اين راه كردند و مخارجى كه
متحمل شدند و نيرنگها و تدبيرهايى
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 8 صفحه : 187