مقصود

اكنون خداوند به منظور تاكيد از منع دوستى با كافران، مى‌فرمايد:

(- يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الَّذِينَ اتَّخَذُوا دِينَكُمْ هُزُواً وَ لَعِباً): كسانى كه در باطن كافرند و به زبان اظهار ايمان مى‌كنند. معناى بازى كردن آنها با دين همين است.

(مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ الْكُفَّارَ أَوْلِياءَ): از يهود و نصارى و كافران.

چنين كسانى را دوست مگيريد، بنا بر اين مقصود اين است كه اهل كتاب و اهل شرك و اهل نفاق، دين را مورد استهزا قرار داده‌اند. دليل استهزاى اهل شرك، اين آيه است:

(إِنَّا كَفَيْناكَ الْمُسْتَهْزِئِينَ الَّذِينَ يَجْعَلُونَ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ) (حجر 95: ما ترا از استهزا كنندگان حمايت مى‌كنيم- آنان كه با خداوند خدايى ديگر قرار مى‌دهند) و دليل استهزاى منافقان اين آيه:(وَ إِذا خَلَوْا إِلى‌ شَياطِينِهِمْ قالُوا إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّما» نَحْنُ مُسْتَهْزِؤُنَ) (بقره 14: و هنگامى كه با دوستان شيطان صفت خود خلوت مى‌كنند گويند: ما با شماييم و آنها را استهزا مى‌كنيم) كلمه «كافر» به اهل شرك و نفاق و يهوديان و مسيحيان، اطلاق ميشود. چنان كه مى‌فرمايد:(لَمْ يَكُنِ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ» الْكِتابِ وَ الْمُشْرِكِينَ مُنْفَكِّينَ) (بينه 1: كافران- كه اهل كتاب و مشركان هستند- دست بردار نبودند) بنا بر اين اگر كلمه «الكفار» بيان براى كسانى كه دين را استهزا مى‌كنند، قرار داده مى‌شد، نيكو بود. چنان كه‌(مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ ...) بيان آن است. پس اگر گفته مى‌شد: «لا تتخذوا الذين اتخذوا دينكم هزوا و لعبا من الكفار» همه را شامل مى‌شد. اما چرا نگفت؟

علت اين است كه كلمه «كافر» بيشتر به اهل شرك و «اهل كتاب» بيشتر به يهوديان و مسيحيانى گفته ميشود كه با مسلمانان هم پيمان و داخل در ذمه آنها باشند و جزيه دهند. از اينرو در اينجا ميان مشرك و اهل كتاب، تفصيل داده شده است. آنچه تا كنون گفتيم، بنا بر قرائت جر است. وجه قرائت نصب هم گذشت.

(وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ‌): اگر به وعد و وعيد خدا ايمان داريد، پس از نهى از دوستى ايشان از خدا بترسيد. منظور اين است كه: صفت مؤمن، دوستى با مردمى كه به دين طعنه مى‌زنند نيست. مؤمن بايد نسبت بچنين اشخاصى دشمنى كند، نه دوستى!