نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 7 صفحه : 89
همانطورى كه گفتيم براى لفظ «ولى» بيشتر از
دو معنى نيست. هر گاه يكى از دو معنى محال باشد، ديگرى محقق خواهد بود.
اينكه مىگوييم مصداق منحصر بفرد(الَّذِينَ آمَنُوا) على ع است، روايتى است كه از طريق اهل
تشيع و تسنن، نقل شده است كه آيه شريفه، درباره على ع هنگامى نازل شد كه انگشترى
خود را در حال ركوع به سائل بخشيد. همچنين بطور كلى كسانى كه مىگويند «ولى» به
معناى شخص واجب الاطاعة و امام است، مىگويند: مقصود على ع است و تنها مصداق آيه،
آن بزرگوار مىباشد.
ممكن است كسى بگويد: «الذين» جمع است و جايز نيست كه در معناى مفرد
بكار رود.
لكن بايد توجه داشت كه اهل لغت گاهى از لفظ جمع، اراده مفرد مىكنند
و اين كار را بمنظور تعظيم و تجليل انجام مىدهند. اين مطلب بقدرى مشهور است كه
نيازى به استدلال ندارد.
ممكن است گفته شود:(وَ هُمْ راكِعُونَ) حال از دادن زكات نيست، بلكه مقصود اين است كه عادت آنها ركوع است.
در جواب گوييم:
- در جمله(يُقِيمُونَ الصَّلاةَ) ركوع نيز وجود دارد، زيرا نماز بدون ركوع نميشود. بنا بر اين اگر
جمله(وَ هُمْ راكِعُونَ) را قيد براى عمل زكات دادن،
نگيريم و بگوييم مقصود اين است كه صفت و عادت آنها ركوع است، مطلب را بدون داشتن
فايدهاى تكرار كردهايم. بديهى است تفسيرى كه داراى فايدهاى باشد از تفسيرى كه
فائدهاى ندارد، برتر است.
دليل ديگر اينكه: خداوند متعال در ابتداى آيه همه مؤمنان را مخاطب
ساخته، گويد: «ولى شما خدا و ...» سپس «رسول» را از جمله مؤمنان خارج كرده، «ولى»
معرفى مىكند. پس از آن «كسانى كه ايمان آوردهاند» ياد مىكند و آنها را نيز ولى
ميخواند. حال اگر مقصود از «كسانى كه ايمان آوردهاند» عموم باشد،
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 7 صفحه : 89