بيان آيه 82- 83- 84

لغت‌

قسيس و قس: پيشوا و رئيس مسيحيان. فراء گويد: اين كلمه به صورت «قساوسه» جمع بسته ميشود و مصدر آن «قسوسه» است. در ادبيات عرب، هم «قساوسه» و هم «قس» بكار رفته است. شاعر گويد:

يعنى اگر اشعث را هيكلى كه مدفون شده است و به راهب كشيش، عرضه داشته بود، همچون آواى طشت، ناله مى‌كرد! اميه گويد:

يعنى اگر بازگشتى بود، براى كشيشانى بود كه خداوند آنها را زنده مى‌كند، در حالى كه در دستشان، آهن است.

رهبان: جمع «راهب» مثل «راكب، ركبان» مصدر جعلى آن «رهبانيت».

ترهّب: عبادت در صومعه. اصل اين كلمه از «رهبت» بمعناى ترس است. جرير گويد:

يعنى: اگر راهبان مدين و آهوانى كه در قله‌هاى كوه‌ها به سر مى‌برند، ترا مى‌ديدند، از جايگاه خود بيرون مى‌آمدند.

تفيض من الدمع: پر شود چشمشان از اشك.

دمع: اشك چشم.

طمع: تعلق خاطر به چيزى كه پسنديده است صالح: كسى كه كار شايسته كند. اگر كار ديگرى را به شايستگى آورد «مصلح» است. خداوند را مصلح گويند نه صالح.