بيان آيه 75- 76- 77

لغت‌

صديقه: صيغه مبالغه از «صدق» افك: دروغ، بازگرداندن از حق. شاعر گويد

يعنى: اگر تو از نيكوترين جوانمرديها دستت كوتاه است، در ميان قومى زندگى كرده‌اى كه آنها نيز چنين بوده‌اند.

مى‌گويند: «ارض مأفوكة» يعنى زمينى كه از باران محروم است. «مؤتفكات» يعنى چيزهايى كه بوسيله بادها درهم ريخته شده‌اند.

ملك: قدرت برگرداندن چيزى.

نفع: انجام چيزى كه در آن لذت و سرور باشد. مثل: لذتهايى كه براى حيوان حاصل ميشود و مال و وعده.

ضرر: انجام چيزى كه در آن درد و غم باشد. مثل دردهاى حيوان و سخنان ناپسند.

اهواء: جمع هوى‌

اعراب‌

(غَيْرَ الْحَقِ‌): نصب آن بر دو وجه است: 1- حال از «دينكم» يعنى «لا تغلوا فى دينكم مخالفين للحق» 2- بنا بر استثناء. يعنى «لا تغلوا فى دينكم الا الحق» بنا بر اين «الحق» مستثناى از غلو در حق است و بدينترتيب «غلو در حق» به معناى پيروى آن جايز است.