(سوره فصلت 46 يعنى كسى كه كارى شايسته كند، براى خود او و كسى كه كارى زشت كند، بزيان اوست.)( وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً): خداوند بكردار او دانا و در كيفرش حكيم است. برخى گفته‌اند: يعنى بكارهاى بندگان دانا و در داورى خود حكيم است و برخى هم گفته‌اند:

يعنى بحال دزد دانا و در واجب كردن و بريدن دست او حكيم است. آن گاه، اين مطلب را بيان مى‌كند كه اگر كسى كارى زشت كند، سپس بگردن ديگرى افكند، چگونه كيفرش بزرگ خواهد شد!( وَ مَنْ يَكْسِبْ خَطِيئَةً أَوْ إِثْماً): كسى كه گناهى عمدى يا غير عمدى كند. برخى گفته‌اند: خطيئه، شرك و ذنب، سواى شرك است.

(ثُمَّ يَرْمِ بِهِ بَرِيئاً): آن گاه گناه خود را به بيگناهى نسبت دهد. حسن و ديگران گويند: بيگناه (برى) همان يهودى است كه زره را در خانه او افكنده بودند. برخى هم گفته‌اند: منظور از بيگناه، لبيد بن سهل است كه ذكر هر دو گذشت.

در باره ضمير «به» اختلاف است: برخى گويند: به «اثم» و برخى گويند:

به يكى از دو كلمه «اثم و خطيئه» و برخى گويند به «كسب» بر مى‌گردد.

(فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتاناً وَ إِثْماً مُبِيناً): چنين كسى دروغى بزرگ متحمل شده است كه خود از بزرگى آن در شگفت مى‌ماند و گناهى ظاهر و هويدا!

ردى بر جبريان‌

پيروان مسلك جبر معتقدند كه: خداوند متعال خالق افعال بندگان است.

لكن از اين آيات، بر مى‌آيد كه سزاوارتر نيست كه خداوند، خود افعال بندگان را خلق كند، آن گاه ايشان را در مقابلى افعالى كه خود فاعل و خالق آنهاست: كيفر دهد، زيرا هر گاه خالق افعال خداوند باشد، آنان از آن كارها برى هستند و عذابشان روا نيست.

اگر كسى بگويد: اگر چه خالق فعل خداوند است، لكن اين فعل، انتساب به بنده و اضافه به او دارد، يعنى اگر چه خداوند خالق فعل است، لكن قلب بنده نيز