نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 6 صفحه : 273
چرا موسى به اين سخن پاسخ نداد؟! دو علت
دارد:
1- مجموع كلام، دلالت دارد بر انكار قول آنها و شگفتى از جهل آنها كه
امر خدا را رد و با آن مخالفت كردند.
2- ابو القاسم بلخى گويد:
- اينكه گفتند: تو و خدايت برويد و بجنگيد، مجازى است نه حقيقى. در
حقيقت مىخواهند بگويند: خداوند مددكار تست. لكن از آنجا كه قوم، مردمى جاهل و بى
خرد بودند، وجه اول صحيحتر است.
حسن گويد: اين سخن آنان، دليل است بر اينكه: آنان «مشبّهه»[1] بودند.
بهمين جهت، گوساله را پرستش كردند. و اگر خدا را شناخته بودند، چنين
نمىكردند.
جبايى گويد: اگر مقصود آنها از رفتن خدا و جنگيدن او، معناى حقيقى و
انتقال از مكانى بمكانى است؟ كافر و اگر بعنوان مخالفت با امر خدا گفتهاند، فاسق
شدهاند.
خداوند با آنها قتال كند كه چگونه منحرف مىشوند) و نسبت جنگ و قتال
با ايشان را به خدا مىدهد. استعمال مجازى است. مقصود اين است كه: خداوند مثل كسى
كه با كسى جنگ دارد، دشمنى مىكنند و با اقتدار و سلطه خود، آنها را به كيفر
مىرساند.
در آيه(فَأَجْمِعُوا أَمْرَكُمْ وَ
شُرَكاءَكُمْ) (يونس 71) عطف بر ضمير متصل صحيح است، زيرا ذكر مفعول (امر) بمنزله
ضمير منفصل است. چنان كه در آيه:(لَوْ شاءَ اللَّهُ ما
أَشْرَكْنا وَ لا آباؤُنا) (انعام 148) آوردن «لا»
بمنزله انفصال ضمير است و عطف بر آن مانعى ندارد.
[1]- مشبهه، فرقهاى هستند كه شما را شبيه موجودات جسمانى
مىپندارند. چنان كه در تورات هم مطالبى از قبيل كشتى گرفتن خدا با يعقوب و ...
وجود دارد!
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 6 صفحه : 273