نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 6 صفحه : 204
بعد از من، خشنود گرديد» و فرمود: «هر كس من
مولاى اويم، على مولاى اوست. خدايا دوستانش را دوست و دشمنانش را دشمن بدار،
يارانش را يارى و دشمنانش را خوار كن» على بن ابراهيم در تفسير خود گويد: پدرم از
صفوان، از علا و محمد بن مسلم از امام باقر (ع) روايت كردهاند كه: اين آيه در
«كراع الغميم»- ميان مكه و مدينه- نازل گرديد و پيامبر در جحفه آن را برپا داشت.
ربيع بن انس گويد: آيه در مسير حجة الوداع نازل گرديد:
(وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي):
مؤمنان را مخاطب مىسازد كه بوسيله غالب ساختن ايشان بر مشركين و طرف آنان، نعمت
را بر ايشان تمام كرده است. اين معنى از ابن عباس و قتاده است. برخى گويند: يعنى
نعمت خود را بر شما تمام كردم و به شما علم و حكمتى دادم كه پيش از شما به پيامبرى
و امتى داده نشده بود.
برخى نيز گويند: تمام كردن نعمت. بهشت است.
(وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِيناً):
راضى شدم كه اسلام دين شما باشد كه شما را امر به طاعت و انقياد و شما را موظف
ساختم كه حدود و فرائض اين دين مقدس را رعايت كنيد.
فايده اين سخن اين است كه خداوند متعال، همواره پيامبر و اصحابش را
بدرجات اسلام و مراتب آن بالا مىبرد، تا اينكه شرايع خود را براى ايشان كامل ساخت
و آنها را باعلى درجه آن نايل كرد. آن گاه فرمود: امروز خشنودم كه شما بچنين
درجهاى نايد شدهايد، اين درجه اعلى را حفظ كنيد و از آن جدا مشويد.
اكنون باصل مطلب تحريم باز مىگردد. قسمت(الْيَوْمَ يَئِسَ ... الْإِسْلامَ دِيناً)
جمله معترضهاى بود.
(فَمَنِ اضْطُرَّ فِي مَخْمَصَةٍ):
كسى كه دچار ضرورت گرسنگى شود، بطورى كه چارهاى جز خوردن آنچه حرام است، نداشته
باشد. اين معنى از ابن عباس و قتاده و سدى است.
(غَيْرَ مُتَجانِفٍ لِإِثْمٍ):
اين قسمت حال است. يعنى در حالى كه مايل بگناه نباشد.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 6 صفحه : 204