نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 6 صفحه : 167
(لَنْ يَسْتَنْكِفَ الْمَسِيحُ أَنْ
يَكُونَ عَبْداً لِلَّهِ): مسيح استنكاف و امتناع ندارد
كه بنده خداوند باشد.
(وَ لَا الْمَلائِكَةُ الْمُقَرَّبُونَ):
همچنين فرشتگان مقرب، از اينكه به بندگى خدا اقرار و اعتراف كنند، ابا ندارند. مقربان
درگاه خدا آنانند كه خداوند آنان را بخود نزديك ساخته و از ميان ساير آفريدگان،
مقام و منزلت آنان را برترى داده است.
(وَ مَنْ يَسْتَنْكِفْ عَنْ عِبادَتِهِ وَ يَسْتَكْبِرْ
فَسَيَحْشُرُهُمْ إِلَيْهِ جَمِيعاً): آنان كه از عبادت خداوند
خوددارى كرده، تكبر كنند و بطاعتش معتقد نباشند، در روز قيامت همه آنها را مبعوث و
در وعدهگاهشان گرد مىآورد.
منظور از كلمه «اليه» جايگاهى است كه هيچكس جز خداوند متعال بر آن
فرمانروايى ندارد و در آنجا سروكار همه مردم با اوست. چنان كه وقتى گويند: «سروكار
فلان به امير افتاد» منظور اين است كه تنها امير در كار او صاحب نظر است.
مقام فرشتگان
برخى به اين آيه استدلال كردهاند، بر اينكه فرشتگان، برتر از
پيامبرانند، زيرا نام ملائكه را بعد از انبياء ذكر كرده و در چنين مقامى مقتضى
برترى فرشتگان است، زيرا عادت بر اين جارى است كه بگويند: «وزير و امير از اينكار
استنكاف ندارند، نه اينكه امير و وزير ...» پس همانطورى كه در موارد ديگر نخست
آنكه مقامش پايينتر و سپس آنكه بترتر است، ذكر مىكنند، در اين مورد نيز چنين است.
اصحاب ما پاسخ دادهاند: استدلال فوق صحيح است. لكن آيه دلالت دارد
بر اينكه: مقام «فرشتگان مقرب» جمعاً بر مقام عيسى برتر است، ولى دلالت ندارد بر
اينكه: يكا يك آنان نيز بر عيسى برترى دارند و اين خود همان مطلب مورد اختلاف و
مورد بحث است.
ديگر اينكه: ما معتقديم كه پيامبران بر فرشتگان برترى دارند، لكن اين
برترى موجب چندان فاصلهاى نمىشود كه نتوان در استعمالات، افضل را بر غير افضل،
مقدم داشت. درست مثل اينكه بگوييم: فلان امير و فلان امير از فلان كار، استنكاف
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 6 صفحه : 167