نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 6 صفحه : 105
از خودمان ندانستيم و از اسرار محمد ص و اصحابش
آگاه نكرديم و اخبار آنها را براى شما ننوشتيم و سر انجام آيا ما نبوديم كه اسباب
فتح و پيروزى شما را فراهم ساختيم؟
بنا بر اين اكنون كه بمقصود رسيدهايد، حقى كه بر شما داريم فراموش
مكنيد. آرى در برابر صولت مومنان، ما از شما دفاع كرديم و بخاطر شما آنها را
سركوبى داديم و هم چنان به جاسوسىهاى خود ادامه داديم تا آنها را از شما منصرف
گردانيديم و شما پيروز شديد.
(فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ): در اينجا خداوند سبحان از خودش خبر مىدهد به اينكه: روز قيامت
ميان مردم حكم مىكند و ميان آنها بحق فيصله مىدهد.
1- ابن عباس گويد: يعنى خداوند، يهود را بر مؤمنان پيروزى و غلبه
نداده است.
2- سدى و زجاج و بلخى گويند: يعنى خداوند، براى مردم كافر بر مؤمنان،
غلبه منطقى و استدلالى قرار نداده است. اگر چه ممكن است اهل كفر، از نظر قدرت و
نيرو، بر اهل ايمان غالب آيند، لكن از لحاظ دليل و منطق، در برابر اهل ايمان
پايشان چوبين است.
جبايى گويد: اگر آيه را حمل كنيم بر اينكه مقصود، غلبه است، مانعى
ندارد، زيرا در صورتى اين مانع، مىتواند ارزشى داشته باشد كه غلبه كافران را
خداوند، خواسته و قرار داده باشد. در حالى كه چنين نيست، زيرا خداوند كار زشت
نمىكند. بالعكس غلبه مؤمنان بر اهل كفر، ممكن است از جانب خداوند باشد، زيرا
مانعى نيست كه نسبت آن بخداوند داده شود.
برخى گفتهاند: يعنى خداوند براى كافران در آخرت، غلبه قرار نداده
است، زيرا بدنبال جمله:(فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ
يَوْمَ الْقِيامَةِ) قرار گرفته است. بدين ترتيب منظور
خداوند اين است كه اگر اهل كفر را بر اهل ايمان از راه قتل و غارت و اسير- كردن،
غلبهاى باشد، لكن در روز قيامت، هيچگونه غلبهاى بر ايشان ندارند.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 6 صفحه : 105