بيان آيه 23

لغت‌

ربائب: جمع ربيبه، دختر همسر از شوهرى ديگر. علت اينكه او را ربيبه ناميده‌اند اين است كه شخص او را تربيت مى‌كند. پس ربيبه بمعنى مربوبه (تربيت شده) است. مثل قتيله بمعنى مقتوله (كشته) چنين دخترى را ربيبه مى‌نامند، خواه شخص او را تربيت كرده باشد يا نكرده باشد زيرا وقتى كه با مادرش ازدواج مى‌كند، مادر از لحاظ تربيت تابع اوست و دختر تابع مادر. بنا بر اين ربيبه وى شمرده مى‌شود.

عرب اسم فاعل و مفعول را بر آنكه الان متصف به صفتى است يا مجداً متصف مى‌شود، اطلاق مى‌كند مثلا به كسى كه هنوز كشته نشده مى‌گويند: «مقتول» در صورتى كه در معرض قتل باشد و مى‌گويند: «هذا اضحية» يعنى اين قربانى است در صورتى كه براى قربانى كردن آماده شده باشد. گاهى به شوهر زن گفته مى‌شود ربيب پسر زن، در اين صورت، ربيب بمعناى فاعل يعنى تربيت كننده پسر زن.

حلائل: جمع حليله، اين كلمه از حلال مشتق است يعنى زنى كه آميزش با او حلال است. اما مذكر آن «حليل» و جمع آن «احله» مى‌شود مثل «عزيز» و «اعزه» زن و مرد را حليل و حليله مى‌نامند بخاطر اينكه آميزش آنها با يكديگر حلال است. برخى گفته‌اند: كلمه از حلول بمعناى ورود، مشتق است بملاحظه اينكه هر كدام در بستر، بر يكديگر وارد مى‌شوند.

مقصود

اكنون خداوند به بيان زنانى كه نمى‌توان با آنها ازدواج كرد، مى‌پردازد و مى‌فرمايد:

(حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهاتُكُمْ‌): حتماً در اينجا چيزى حذف شده است چه حرمت، به‌