نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 5 صفحه : 19
و اجتماعى كافى پيدا نكردهاند، چنين
صلاحيتى ندارند.
(مَثْنى وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ:)مقصود اين است كه دو زن يا سه زن يا چهار زن بگيريد، نه اينكه دو و سه و چهار زن
كه مجموع آنها نه تاست بگيريد. بديهى است كه از اين تعبير معناى اول استفاده
مىشود. مثلا هر گاه بگويند: افراد، دو تا دو تا سه تا سه تا و چهار تا چهار تا
وارد شدند، معنى آن اين است كه دو بدو و ... وارد شدند، در آيه نيز استعمال كلمات:
(مَثْنى وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ) به
همين صورت است. وانگهى اگر منظور اين بود كه با «نه زن» ازدواج كنيد هر كلمه
«بتسع» در آيه بكار مىرفت.
امام صادق (ع) فرمود: «براى مرد حلال نيست كه با بيشتر از چهار زن
آزاد، درآميزد»( فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا):
اگر بترسيد كه از لحاظ نفقه و تقسيم شبها و ساير حقوق، بى عدالتى كنيد.
(فَواحِدَةً): با يكى نكاح كنيد.
(أَوْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُكُمْ):
يا اينكه به كنيزان اكتفاء كنيد. زيرا آميزش با كنيزان، مقررات ازدواج با زنان
آزاد را ندارد و بنا بر اين خطر بى عدالتى شما را تهديد نمىكند.
(ذلِكَ): اشاره است به ازدواج با يك زن، با ترس
از بى عدالتى در صورت ازدواج با چند زن.
(أَدْنى أَلَّا تَعُولُوا): به عدالت و ترك ستم
نزديكتر است، اين معنى از ابن عباس و حسن و قتاده است. برخى گفتهاند مقصود اين
است كه اگر با يك زن ازدواج كنيد، عائله شما زياد نمىشود. لكن اين معنى از يك طرف
از نظر لغت مناسب نيست[1] و از طرف
ديگر با خود آيه هم سازگار نيست، چه بحكم جمله:(أَوْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُكُمْ) افراد مجازند
[1] اگر الا تعيلوا گفته بود معنى آن اين بود كه معيل نشويد لكن
الا تعولوا گفته شده و معناى اول مناسب است.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 5 صفحه : 19