مقصود

(إِنَّ اللَّهَ لا يَظْلِمُ مِثْقالَ ذَرَّةٍ): خداوند هرگز كسى را باندازه ذره‌اى ستم نمى‌كند.

كلمه «ذره» بمعنى مورچه‌هاى سرخ و كوچكى است كه به سختى ديده مى‌شوند. ابن عباس و ابن زيد گويند: اين مورچه از ساير مورچگان خردتر است و برخى گفته‌اند: ذره آن است كه در موقع تابش خورشيد از روزنه، بچشم مى‌خورد. علت اينكه خداوند ظلم نمى‌كند اين است كه بقبح آن عالم و از آن بى‌نياز و بى‌نيازى خود آگاه است. كار زشت را كسى مرتكب مى‌شود كه جاهل باشد يا به آن نيازمند باشد يا فكر كند كه محتاج آن است در حالى كه واقعا از آن بى نياز است. خداوند از اين امور و هر گونه نقص و عجزى منزه است. ذره را به اين ملاحظه ذكر نكرده است كه بگويد فقط ظلم نكردن خداوند اختصاص به آن دارد، بلكه مى‌خواهد بگويد هيچگونه ظلمى نميكند و ذره كمترين مقدارى است كه در وهم بشر مى‌گنجد.

(وَ إِنْ تَكُ حَسَنَةً يُضاعِفْها): مقصود اين است كه اگر آن اندازه ذره، كار نيكو باشد، خداوند آن را چند برابر مى‌كند و برخى گفته‌اند: دو برابر مى‌كند. اين قول از ابو عبيده است. برخى گفته‌اند: منظور اين است كه اين ذره نيكو را ادامه مى‌دهد و قطع نمى‌كند.

نظير اين آيه:(فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ) (سوره زلزال آيه 7) يعنى كسى كه باندازه ذره‌اى نيكى كند، آن را مى‌نگرد. هر دو آيه هدفشان اين است كه مردم را به طاعت تشويق كنند و از معصيت باز دارند.

(وَ يُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْراً عَظِيماً): از جانب خود پاداشى بزرگ به ايشان مى‌دهد كه همان بهشت باشد.

اين آيه دلالت مى‌كند بر اينكه: منع ثواب و كم كردن آن ظلم است و اگر ظلم نبود، براى اين ترغيب و تشويقى كه در آيه مورد نظر است، معنايى نبود. ديگر اين كه خداوند قادر بر ظلم است، زيرا خود را از كار ظلم منزه كرده و خويشتن را بر آن ستوده است و اگر قادر بر ظلم نبود، ستايش جا نداشت‌

.