بيان آيه 37

قرائت‌

كوفيان بجز عاصم «بالبخل» بفتح باء و خاء (در اينجا و در سوره حديد) قرائت كرده‌اند و ديگران «بالبخل» بضم باء و سكون سين. سيبويه گويد: بخل و بخل دو لغتند بيك معنى.

لغت‌

بخل: دشوار بودن بخشش. برخى گفته‌اند: منع از چيزى كه اداى آن واجب است، زيرا اين كلمه اسم ذم است و بر كسى اطلاق مى‌شود كه عملش گناه كبيره است.

برخى گفته‌اند: منع از چيزى است كه منع آن بى‌فايده و بخشش آن بى‌ضرر است.

«شح» نيز بمعناى بخل است. اين دو كلمه در مقابل «جود» قرار دارند. بديهى است كه معناى اول، مناسبتر است زيرا خداوند محبت خود را از كسى كه برايش بخشش، دشوار است. نفى كرده. على بن عيسى گويد: بخل، منع از احسان است بخاطر اينكه طبيعت شخص از اين كار رنج مى‌برد- وجود، بذل احسان است بخاطر اينكه چنين رنجى در طبيعت شخص وجود ندارد.

اعراب‌

الذين: ممكن است در محل نصب باشد باعتبار اينكه: بدل از(مَنْ كانَ مُخْتالًا ...) باشد يا باعتبار اينكه فعلى دال بر مذمت ايشان مقدر باشد و ممكن است در محل رفع باشد، باعتبار اينكه مبتدا باشد و آيه بعد عطف بر آن و خبر آن آيه بعد:

(إِنَّ اللَّهَ لا يَظْلِمُ ...) باشد يا اينكه بدل باشد از ضميرى كه در «فخور» مستتر است.