بكار مى‌رود. اصل در معانى كلمه همان دست مى‌باشد. زيرا موقع بيعت. دست‌ها را بيكديگر مى‌زدند و دست يكديگر را مى‌گرفتند كه به عهد خود وفا كنند، آن گاه پيمان مى‌بستند از اينرو قسم را يمين ناميدند. شاعر گويد:

يعنى: هنگامى كه پرچمى براى بزرگى افراشته شود، عرابه آن پرچم را با خود مى‌افكند.

اعراب‌

(مِمَّا تَرَكَ الْوالِدانِ‌): جار و مجرور در محل صفت براى «موالى» يعنى «موالى كائنين مما ترك‌( وَ الَّذِينَ عَقَدَتْ أَيْمانُكُمْ‌): عطف بر( الْوالِدانِ وَ الْأَقْرَبُونَ‌) و مرفوع است.

ممكن است‌(مِمَّا تَرَكَ الْوالِدانِ وَ الْأَقْرَبُونَ) متعلق باشد به فعلى مخدوف يعنى:

«يعطون مما ترك الوالدان و ...» و(وَ الَّذِينَ عَقَدَتْ أَيْمانُكُمْ) مبتدا و خبر آن‌( فَآتُوهُمْ نَصِيبَهُمْ) باشد.

مقصود

مجدداً خداوند متعال، به بيان حكم ميراث، پرداخته، مى‌فرمايد:

(وَ لِكُلٍّ جَعَلْنا مَوالِيَ‌): براى هر زن و مردى وارثانى قرار داده‌ايم كه به ميراثشان از ديگران سزاوارترند. اين معنى از سدى است. ابن عباس و حسن گويند: مقصود عصبه و حواشى شخص است.

معناى اول صحيحتر است. زيرا خداوند مى‌فرمايد:(فَهَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا يَرِثُنِي) (سوره مريم 5) يعنى: خدايا مرا از جانب خود فرزندى ببخش كه به ارث من سزاوارتر از ديگران باشد. در اين آيه وارث را «ولى» شمرده است، زيرا وارث- بخصوص فرزند- براى ارث از ديگران سزاوارتر است علاوه بر اين، به مالك بردگان نيز «مولى» گويند، زيرا از ديگران نسبت به ايشان سزاوارتر است.

(مِمَّا تَرَكَ الْوالِدانِ وَ الْأَقْرَبُونَ‌): از آنچه پدر و مادر و خويشاوندان به جاى گذاشته‌اند.