نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 4 صفحه : 315
فكر بندگان نيست (با كثرت اشتباه بندگان و
عدم اشتباه در وحى) اختلاف است و چند قول آمده:
1- اينكار براى پاك ساختن نفوس ايشان و جلب الفت و رفع كدورت و
نگرانى آنهاست و تا بدانند كه پيغمبر بقول آنها اعتماد دارد و بآراء آنها مراجعه
مىنمايد. (از قتاده و ربيع و ابن اسحاق).
2- تا امت در مشاورت باو اقتدا كنند و آن را براى خود نقص و ننگ
ندانند. (از سفيان بن عيينه).
3- اينكار براى تجليل اصحاب بود. (از حسن و ضحاك).
4- براى امتحان آنها بود تا با مشورت خيرخواه و بد انديش را از هم
باز شناسد.
5- اين مشورت در امور دنيا و نقشههاى جنگ و كيفيت برخورد با دشمن
است و در چنين امورى كمك گرفتن از فكر ايشان جايز است. (از ابى على جبايى).
(فَإِذا عَزَمْتَ)- چون تصميم قلبى بر انجام و
امضاى كار گرفتى. و از حضرت امام صادق (ع) حديث است كه: «عزيمت بضم عين» است و بنا
بر اين قرائت، معنى چنين است:
پس چون من براى تو عزم پديد آوردم و ترا براه صواب ارشاد كردم و
توفيق بتو دادم و اراده و صلاح را بتو باز نمودم.
(فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ)- يعنى بخدا اعتماد
كن و امر خود باو واگذار كن.
(إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ)-
يعنى خداوند كسانى كه باو اعتماد دارند و از ديگرى دل بر ميدارند و امر خود را
بلطف و تدبير او ميسپرند دوست دارد.
و در اين آيه دلالت است بر اختصاص پيغمبر ما باخلاق كريمه و افعال
حسنه و از عجائب حضرتش اينكه اسباب بزرگى را بيش از همه دارا بود زيرا نسبش از همه
عاليتر بود و مقاماتش از همه والاتر و اشجع و سخىترين و پاكترين و فصيحترين آنها
بود ولى در عين حال از همه متواضعتر بود و از تواضع او اين بود كه لباس خود را خود
وصله ميزد و نعلين خود را پينه ميكرد و بر الاغ سوار ميشد و دعوت بندگان و بردگان
را اجابت
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 4 صفحه : 315