دست كشيديد.

(وَ تَنازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ): يعنى راه اختلاف پيش گرفتيد.

(وَ عَصَيْتُمْ‌): امر پيغمبر را در حفظ سنگر عصيان كرديد.

(مِنْ بَعْدِ ما أَراكُمْ ما تُحِبُّونَ‌): پس از آنكه نصرت خود و هزيمت كفار و دست يافتن به غنيمت را كه محبوب شما بود بشما داديم. اكثر مفسران: آنند كه همه آيه در باب احد است و ابو على جبايى گويد: يعنى وقتى آنها را در بدر بكشتيد تا اينكه در احد بترسيديد و در آن روز اختلاف و عصيان پيش گرفتيد پس از آنچه از فتح و نصرت كه در بدر بشما داديم.

و قول بهتر همان اوليست كه درباره احد ميباشد.

جواب از( (إِذا فَشِلْتُمْ ...)) محذوف است: يعنى وقتى چنين و چنان كرديد خداوند شما را امتحان كرد و نصرت خود از شما برداشت.

(مِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الدُّنْيا): بعضى از شما دنيا يعنى غنيمت مى‌خواهد و آنها كسانى بودند كه براى جمع غنيمت سنگرگاه خود را در كوه رها كردند با اينكه پيغمبر امر كرده بود كه تا آخر معركه آنجا را رها نكنند.

(وَ مِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الْآخِرَةَ): يعنى از جهاد نعمتهاى نزد خدا را ميخواهند مراد عبد اللَّه جبير و تير اندازان بودند كه بر جاى خود ثابت بماندند.

ابن مسعود گويد: من نمى‌دانستم كه يك تن از اصحاب پيغمبر طالب دنيا باشد تا اينكه اين آيه در روز احد نازل شد.

(ثُمَّ صَرَفَكُمْ عَنْهُمْ‌): در اينكه خداوند انصراف مسلمين را بخود نسبت داده چند وجه است:

1- مؤمنان دو دسته بودند يك دسته آنان كه در فرار از معركه جنگ گناهكار بودند.

دسته دوم آنان كه گناهكار نبودند زيرا پس از شكست و فرار مسلمين اندك بودند و باذن خدا براى حفظ جان انصراف و بازگشت از جنگ نمودند زيرا خداوند واجب كرده بود كه در برابر دويست كافر اگر لا اقل صد نفر بودند ايستادگى كنند و چون بكمتر