بيان آيه 280

تفسير:

پس از اين كه خداوند دستور گرفتن اصل مال را از كسى كه تمكن دادن آن را دارد بيان كرد در اينجا حكم بدهكارى كه در تنگدستى قرار گرفته است بيان مى‌نمايد.

(وَ إِنْ كانَ ذُو عُسْرَةٍ) اگر در بدهكاران شما كسى كه در تنگدستى قرار گرفته است باشد(فَنَظِرَةٌ إِلى‌ مَيْسَرَةٍ) لازم است كه او را تا وقتى كه تمكن پيدا كند مهلت دهيد. و در اين كه اندازه و ميزان تنگدست بودن چيست دو قول گفته شده است.

1- از امام جعفر صادق (ع) نقل شده است كه حد اعسار اين است كه او زياده از خوراك خود و عيالاتش كه با ميانه‌روى زندگى كنند نداشته باشد.

2- جبائى مى‌گويد: حدش اين است كه كسى كه از پرداخت بدهى ناتوان شود يا سرمايه‌اش دچار كسادى و ركود شده و در اين كه در چه نوع بدهى در صورت نداشتن بايد مهلت داد سه قول گفته شده است:

(1) تمام بدهكاران (ابن عباس- ضحاك- حسن- و همين قول از امام محمد باقر و امام جعفر صادق (ع) نقل شده است:

(2) بدهكاران معامله ربايى (شريح- ابراهيم نخعى).

(3) از آيه فقط بدهكاران در معامله ربايى فهميده مى‌شود و ساير موارد بر آن قياس مى‌شود و امام باقر (ع) مى‌فرمايد معناى‌(إِلى‌ مَيْسَرَةٍ) اين است كه او را مهلت دهيد تا جريان كارش به امام برسد كه اگر قرض خود را در كار نيك مصرف كرده امام از سهم «غارمين» (در زكات) قرض او را ادا كند(وَ أَنْ تَصَدَّقُوا خَيْرٌ لَكُمْ) و اگر بر تنگدست طلب خود را انفاق و بخشش نمائيد براى شما بهتر است.(إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ) اگر خير و شر خود را بدانيد و سود و زيان خود را تشخيص بدهيد.