بيان آيه 256

شرح لغات:

رشد- بمعناى هدايت و راه صحيح در مقابل «غى» كه گمراهى و ضلالت است.

طاغوت- طغيانگرى يا طغيانگر و از «طغيان» گرفته شده است كه در مورد مفرد و جمع يكسان بكار ميرود و همين جهت را دليل مصدر بودن آن دانسته‌اند[1]. جمع طاغوت، طواغيت، طواغت و طواغ آمده است.

عروة- ريسمان از نظر ارتباط و بستگى كه بدان حاصل ميشود و «عرته الحمى» يعنى تب بآن عارض شد و اصل در اين كلمه همان «تعلق» است.

وثقى- مؤنث «اوثق» بمعناى محكم.

انفصام- بمعناى انقطاع و جدايى و بريدن.

شأن نزول:

ميگويند آيه درباره مردى از انصار نازل شد كه داراى غلامى سياه رنگ بنام‌

[1]- كلمه« طاغوت» در قرآن كريم در هشت مورد آمده است كه در برخى موارد، ضمير جمع بآن برگشته است مانند همين آيه يخرجونهم ... و در بعضى موارد ضمير مؤنث كه ظاهر در جماعت است مانند آيه 19 از سوره زمر: الَّذِينَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَنْ يَعْبُدُوها( كسانى كه دورى ميكنند از طاغوت كه پرستش كنند آن را) و در بعضى ضمير مفرد برگشته مانند آيه 59 از سوره نساء« ... يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَ قَدْ أُمِرُوا أَنْ يَكْفُرُوا بِهِ»( ميخواهند محاكمه به طاغوت برند در حالى كه فرمان يافته بودند كه بدان كافر شوند).

و گاهى ضمير« هؤلاء» بآن برگشته مانند اين آيه‌(... يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَ الطَّاغُوتِ وَ يَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا هؤُلاءِ أَهْدى‌ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا سَبِيلًا) ايمان به بت و طاغوت آورده و ميگويند درباره كافران كه اينان از مؤمنين هدايت يافته‌ترند، در هر موردى از قرآن كلمه طاغوت مناسب با معنايى است و مناسب با اين آيه: بت‌ها، دعوت كننده‌گان به شرك يا شيطان ميباشد.

مترجم