خليل و سيبويه گويند، فليعبدوا ربّ هذا البيت لايلاف قريش يعنى عبادتشان را براى شكر اين نعمت قرار داده و اعتراف و اقرار باين نعمت بزرگ نمايند.

فراء گويد: آن بنا بر اين تقدير است (الم تر كيف فعل ربّك لايلاف قريش.) گويد، آن بجهت اين است كه خداوند سبحان تذكّر داد اهل مكّه را به بزرگترين نعمتش بر ايشان در آنچه را كه باهل حبشه نمود.

تفسير:

((لِإِيلافِ قُرَيْشٍ)) يعنى ما اين كار را باصحاب فيل نموديم براى نعمت و احسانمان بر قريش مضافا بر نعمتمان بر ايشان در مسافرتهاى زمستانى و تابستانى، پس مثل اينكه گفته است نعمتى بر نعمت، پس لام منتهى بمعناى (الى) شده و اين گفته فراء است.

و بعضى گفته‌اند: يعنى ما اينكار را كرديم براى الفت گرفتن قريش در مكّه و تمكّن ايشان در اقامت و توقّف در مكّه يا براى انس گرفتن قريش براى آنكه وقتى ابرهه قصد مكّه را نمود قريش ترسيده و فرار كردند از او پس ما ايشان را هلاك كرديم تا قريش بمكّه برگردند و با آن الفت گيرند و محمد 6 در آنجا متولّد پس بعنوان بشارت دهنده و بيم دهنده مبعوث گردد، و قول خدا:

((إِيلافِهِمْ)) ترجمه و توضيح و بدل از( (لِإِيلافِ قُرَيْشٍ)) است و( (رِحْلَةَ الشِّتاءِ وَ الصَّيْفِ)) منصوب است بوقوع ايلاف ايشان بر آن مسافرت زمستانى و تابستانى، و تحقيق آن اينست كه قريش در حرم امن الهى در امان و اعينى از دشمنان بودند كه در آنجا برايشان هجوم آوردند و اينكه‌