يمان تلاوت نمود.( عَلِمَتْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ وَ أَخَّرَتْ‌). ميداند هر نفسى آنچه مقدّم و يا مؤخّر داشته است.

((يا أَيُّهَا الْإِنْسانُ ما غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيمِ)) اى انسان چه چيز تو را مغرور به پروردگار كريمت كرده است. يعنى كدام چيز تو را مغرور نموده و تو را فريب داده و باطل را براى تو زيبا و حقّ جلوه داده تا او را مخالفت نموده و گناه نموده‌اى. و روايت شده كه پيغمبر 6 هر گاه اين آيه را تلاوت ميكرد. ميفرمود: جهل و نادانى او او را فريب داده است. و مفسّرين در باره معناى كريم اختلاف كرده‌اند.

«معناى كريم از نظر دانشمندان»

بعضى گفته‌اند: كريم آن منعمى است كه تمام افعال او احسان و انعام است كه بسبب آن جز نفع و دفع زيان و ضرر نميكند.

و بعضى گفته‌اند: كريم آنست كه اعطاء ميكند آنچه براى اوست و آنچه براى او نيست و طلب نميكند چيزى را كه براى اوست.

و بعضى گفته‌اند: كريم آنست كه اندك پذيرفته و زياد ميدهد.

و بعضى گفته‌اند: از كرم خداى سبحان اينست كه راضى به بخشودن گناهان نشده تا آن را تبديل و تعويض بحسنات نمود بفضيل بن عيّاض‌[1] گفتند

[1] فضيل بن عيّاض از راهزنان معروف خراسان بود كه سلب امنيّت از مردم مخصوص مسافرين نموده بود شبى براى ربودن دخترى كه معشوقه او بود و كسان او حاضر نبودن كه دختر خود را براهزن بدهند. پس او عازم شد شبانه بخانه معشوقه رود و او را با خود به برد از بام مجاور منزل مقصود خواست عبور كند در نيمه شب صداى تلاوت قرآن شنيد. كه كسى ميخواند أَ لَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ ... آيا وقت آن نشده كه كسانى كه ايمان بخدا( آورده‌اند قلوبشان از ياد خدا بترسد. فضيل تا شنيد بدنش لرزيد و گريست گفت چرا الآن وقته حالا وقت آن شد برگشت و با حالت عجيبى هوا را كشت و بخرابه‌اى پناه و بتوبه و انابه پرداخت در همين حال قافله و كاروانى رسيد شنيد كسى فرياد زد اينجا نمانيد زود بگذريد كه ميترسم فضيل رسيده و بر ما شبيخون زند و ما را غارت و بقتل رساند. ناله فضيل بلند و با خود گفت واى بر تو كه بندگان خدا از تو در وحشت و مصونيت ندارند پس با حالى پريش از خراسان منطقه گناه و تجاوز خود بمكّه مهاجرت و در آنجا معتكف بتدارك و جبران ما فات پرداخت تا نامش از دفتر اشقياء و تبه كاران محو و در دفتر نيكان و ابرار و عارفان و عابدان ثبت و از بزرگان روزگار گرديد.( مترجم)