و شاهد اين بيت لم يغرّوكم غرورا است.

اعراب:

قول خدا.

(فِي أَيِّ صُورَةٍ ما شاءَ). جايز است كه ما زايده براى تأكيد باشد. و معنى اينست. در هر صورتى كه خواهد تو را تركيب نمايد بلند قامت و يا كوتاه قد. زشت و يا زيبا. و ركبك عطف بر عدلك است. پس و او حذف شده و ممكن است. ما در معناى شرط و جزاء باشد. پس معنى اين باشد. در هر صورتى كه خواست تو را در آن صورت تركيب كند. تركيب نمود. و بنا بر اين قول خدا فى اىّ صورة صله از ركبك نميباشد. براى اينكه سيبويه گويد: ان تضرب زيدا اضرب عمرا. اگر تو زيد را زدى من عمر را ميزنم و جايز نيست تقديم عمرو را بر آن (كه گفته شود اضرب عمروا ان تضرب زيدا) پس واجب است كه قول خدا.( فِي أَيِّ صُورَةٍ) صله مضمر باشد نه صله عدلك. براى اينكه آن استفهام است. پس ما قبلش در آن عمل نميكند. يصلونها در محلّ نصب است بنا بر حاليّت. و ممكن است در محلّ رفع باشد. پس خبر باشد. براى اينكه آن خبر بعد از خبر است. و تقديرش اينست. انّ الفجّار لفى جحيم صالون. البتّه بدكاران هر آينه در دوزخ خواهند بود.

مقصود و تفسير:

((إِذَا السَّماءُ انْفَطَرَتْ)) آن گاه كه آسمان شكافته و پاره پاره شد و مانند آنست‌( (يَوْمَ تَشَقَّقُ السَّماءُ بِالْغَمامِ)) روزى كه آسمان بسبب ابرها پاره پاره ميشود( (وَ إِذَا الْكَواكِبُ انْتَثَرَتْ)) ابن عبّاس گويد: آن گاه كه ستارگان ساقط شوند و فرو ريزند سياهى كه روشنايى برايشان نباشد.[1]

[1] قدماء از حكماء و فلاسفه نظرشان اين بود كه آسمانها هرگز( از بين نميروند و شكافته نميشوند. و لكن حقّ اينست كه كرات آسمانى مانند كرات خاكى و زمينى در معرض زوال و از بين رفتن هستند و خورشيد و ماه روشنايى و نورشان از بين ميرود و آنها مانند ساير ابر اجسام ميميرند چنانچه خداى تعالى خبر داده است پس در هر روز دست فعّال خدا در كار است.