پاداش دادنى. و به بخشد بايشان بخششى. پس معناى جزاهم و اعطاهم يكيست.( يَوْمَ يَقُومُ الرُّوحُ‌) ظرف است براى قول او سبحانه‌( (لا يَمْلِكُونَ)) و قول او «صفّا» منصوب بر حاليت است. و(يَوْمَ يَنْظُرُ) ظرف است براى قول او (عذابا) زيرا آن بمعناى عذاب كردن و شكنجه دادنست.

تفسير و مقصود:

سپس خداوند سبحان تعقيب نمود بيم دادن كفّار را بوعده دادن پرهيزكاران و نياكان پس گفت‌( (إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ)) يعنى آنهايى كه ترسيدند از خدا بدورى كردن از شرك و گناه‌( (مَفازاً)) يعنى رستگارى و نجات تا حال تندرستى و خوشحالى. و بعضى گفته‌اند: مفاز موضع و محلّ رستگارى است و گفتند براى هلاكتها مفازه بر طريق و روش تفاّل مثل اينكه گفته‌اند: منجاة محل نجات است و بعضى گفته‌اند: مفازا محلّ نجات است بسوى جايگاه و تفريحگاه و آن نجات از آتش بسوى بهشت است.

سپس اين رستگارى را توضيح داد و گفت‌( (حَدائِقَ وَ أَعْناباً)) يعنى درختان بهشت و ميوه‌هاى آن.

((وَ كَواعِبَ أَتْراباً)) قتاده گويد: يعنى دوشيزه‌گانى كه تازه پستانهاى آنها بالا آمده و همه همسال يكديگرند. و معنايش يكسان بودن خلقت و هيكل و صورت و سن است كه بهم شبيه و هم شكلند.

ابو على جبائى گويد: اترابا يعنى يكسانند بر مقدار همسرانشان در زيبايى و صورت و سن.

((وَ كَأْساً دِهاقاً)) ابن عبّاس و قتاده و حسن گويند: يعنى جامهاى پر و لبريز. مجاهد و سعيد بن جبير گويند: جامهاى پشت سر هم كه بشارب‌