ندارد و او اطمينان و وثوق برسيدن بآن دارد در موقع حاجت و نيازش پس او اهتمام باين ندارد و عيش و سرور او كم نميشود بلكه اين مزيد بر نعمتهاى اوست و اطمينان دارد برسيدن آن نعمت باو و ملحق ميشود بايشان منتظرى كه در حال نيازمند به چيزى كه انتظار آن را دارد و بفوت او زيانى باو ميرسد و مطمئن هم برسيدن آن نعمت باو نيست.

و بعضى در اضافه نظر بوجود گفته‌اند كه چون غم و خوشحالى، در چهره‌ها و صورتها ظاهر نميشود خداوند سبحان بيان فرمود كه وقتى مؤمن وارد قيامت ميشود چهره‌اش گشاده و فرحناك ولى كافر گنهكار ميترسد كيفر و مجازات كارهاى زشتش را پس چهره‌اش گرفته و سوخته ميشود و اوست قول خداى سبحان‌( (وَ وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ باسِرَةٌ)) يعنى سوخته و گرفته و دگرگون‌( (تَظُنُّ أَنْ يُفْعَلَ بِها فاقِرَةٌ)) يعنى ميداند و يقين دارد كه او را چنان كيفر و مجازات ميكنند كه كمرشان ميشكند.

و برخى گفتند. كه اين بنا بر حقيقت گمان و ظنّ است. يعنى گمان ميكنند فى الجمله حصول آن را ولى تفصيل آن را نميدانند. و اين معنى از اوّل بهتر است زيرا اگر بمعناى علم باشد بايد ان بعد از ان مخفّفه از انّ ثقيله باشد بنا بر آنچه كه در غير يك مورد ذكر شده. و خداوند سبحان اين- چهره‌هايى كه گمان دارند ياد كرده در مقابل چهره‌هايى كه اميد و انتظار دارند[1].

[1] مترجم- محمّد- رازى گويد: محدّث بحرينى در تفسير برهان از شيخ بزرگوار ابن بابويه باسنادش از حضرت على بن موسى الرّضا عليه- السّلام در قول خداى عزّ و جلّ( وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ ناضِرَةٌ إِلى‌ رَبِّها ناظِرَةٌ) روايت مشرقه. چهره‌هاى نورانى كه منتظر ثواب پروردگار است و نيز باسنادش از عبد السّلام بن صالح هروى روايت نموده كه گفت عرض كردم بعلى بن موسى الرّضا 7 كه اى فرزند پيامبر خدا چه مى‌گوييد در باره حديثى كه اهل سنّت روايت نموده‌اند كه مؤمنين خدا را در منازل بهشتى خود زيارت ميكنند. فرمود: اى ابا صلت خداوند تعالى- پيامبرش را بر تمام خلقش از پيامبران و فرشتگان برترى داد و طاعت او را طاعت خود و بيعت با او را بيعت با خود و ديدار او را در دنيا و آخرت ديدار و زيارت خدا قرار داد. و فرمود:( مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ) كسى كه اطاعت كند پيامبر را خدا را اطاعت نموده. و گفت( إِنَّ الَّذِينَ يُبايِعُونَكَ إِنَّما يُبايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ) بدرستى كه كسانى كه با تو بيعت كنند البتّه با خدا بيعت نموده دست خدا بالاى دستهاى آنهاست و پيامبر 6 فرمود كسى كه مرا در زندگيم يا بعد از مرگم زيارت كند قطعا خدا را زيارت كرده. و پيامبر در بهشت چهار درجه دارد پس كسى كه او را در درجه‌اش در بهشت، از منزلش زيارت كند خداى تبارك و تعالى را زيارت نموده. ابا صلت گويد:

پس گفتم اى فرزند رسول خدا چيست معناى خبرى كه آنها روايت نموده كه ثواب( لا اله الّا اللَّه نظر بصورت خداى تعالى است) فرمود: اى ابا صلت كسى كه خدا را توصيف كند بصفت و وصفى مانند صورت‌ها مسلّما كافر شده و لكن وجه خدا پيامبران و رسولان و حجّتهاى اويند( :) ايشانند، آن كسانى كه بسبب آنها توجّه بسوى خداى عزّ و جلّ و دين او و شناسايى او ميشود و خداوند تعالى فرمود(( كُلُّ مَنْ عَلَيْها فانٍ وَ يَبْقى‌ وَجْهُ رَبِّكَ)) هر كس بر روى زمين باشد فانى ميشود فقط وجه خدا باقى ميماند. و نيز فرمود(( كُلُّ شَيْ‌ءٍ هالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ)) هر چيزى فنا پذيرد مگر وجه او( دانشمندان ولايتى گفته‌اند وجه بحساب ابجد 14 ميباشد و مقصود از وجه در اين دو آيه چهارده معصوم : ميباشند كه باقى ميمانند) پس نظر به پيامبران و رسولان، و حجّتهاى خدا : در درجات و منازلشان در روز قيامت ثواب بزرگيست براى مؤمنين. و پيامبر 6 فرمود كسى كه دشمن بدارد اهل بيت و عترت را مرا نخواهد ديد و منهم او را در روز قيامت نخواهم ديد. و فرمود: بدرستى كه در ميان شما افرادى هستند كه بعد از مفارقت و( جدايى من مرا نخواهند ديد اى ابا صلت. بدرستى كه خداى تعالى توصيف بمكان نميشود و ديده‌ها و خيال‌ها او را درك نخواهد نمود.