اميدوار بخدا هستند، و اين اقوال در معنى متقارن و نزديك بهم هستند و بنا بر اين پس اين انتظار چه وقت تحقّق مى‌يابد. برخى گفتند بعد از آنكه در بهشت مستقرّ شدند. و بعضى گفتند پيش از آنكه مردم در بهشت يا در دوزخ قرار بگيرند. پس هر دسته انتظار دارد چيزى را كه اهليّت آن را دارد و اين اختيار قاضى عبد الجبّار است.

و تمام عدليّه (از معتزله و اماميّه) گفته‌اند كه جايز است نظر حمل به هر دو معنى شود و براى ما هم مانع از حمل آن بر هر دو وجه نيست پس گويا اينكه خداى سبحان اراده كرده كه ايشان نظر ميكنند بثوابى كه بر ايشان آماده شده در حال از اقسام نعمتها و انتظار دارند امثال آنها را مرتّبا و دائما تا اينكه تمام و كامل شود بر ايشان آنچه را كه استحقاق آن را از احترام و تعظيم دارند و بنا بر اين وجه سؤال ميشود كه وقتى بمعناى نظر به عين باشد حقيقت و بمعناى انتظار باشد مجازا چگونه حمل بر هر دو معنى ميشود بيك لحاظ (و حال آنكه از نظر علم احوال جايز نيست).

پاسخ اينكه نزد بيشتر از علماء كلام و اصوليّين در اصول فقه جايز است كه اراده بكند هر دو معنى (حقيقى و مجازى را) بيك لفظ، زيرا منافاتى بين آنها نيست و اين اختيار سيد مرتضى قدّس اللَّه روحه ميباشد و اين را ابو هاشم جايز نميداند مگر اينكه دو بار تكلّم كند بيك بار نظر را قصد كند و به بار دوّم انتظار را.

و امّا قول آنها كه ميگويند منتظر نعمتهايش خالص نيست پس چگونه اهل بهشت را توصيف بانتظار ميكند.

جواب آن اينست كه كسى كه منتظر چيزى ميشود در حال نياز به آن‌