راست و چپ باشد.

(كَأَنَّهُمْ إِلى‌ نُصُبٍ يُوفِضُونَ‌) اين جمله منصوب بر حاليّت از قول خدا سراعا( خاشِعَةً أَبْصارُهُمْ‌) حال است از ضمير در يوفضون.

تفسير:

سپس خداوند بر طريق انكار بر كافرها فرمود:

(فَما لِ الَّذِينَ كَفَرُوا) يعنى چه چيز است براى آنهايى كه كافر بتوحيد و يكتايى خدا شدند. مقصود چه موجب شد و چه آنها را واداشت بر آنچه كه كردند.

((قِبَلَكَ)) يعنى نزد تو اى محمّد،( (مُهْطِعِينَ)) ابو عبيده گويد يعنى شتاب كنندگان بسوى تو. و بگفته حسن وارد شوندگان و بگفته بعضى- آنهايى كه بديده عداوت و دشمنى بتو نگاه ميكنند. و مقصود بالّذين كفروا در اينجا منافقانند.

(عَنِ الْيَمِينِ وَ عَنِ الشِّمالِ‌) يعنى از راست و چپ تو( (عِزِينَ)) يعنى جمعيتهاى پراكنده گروه گروه. دسته دسته.

(أَ يَطْمَعُ كُلُّ امْرِئٍ مِنْهُمْ‌) آيا طمع ميكند هر يك از ايشان از گروه منافقان‌( أَنْ يُدْخَلَ جَنَّةَ نَعِيمٍ‌) به اينكه داخل ناز و نعمت بهشت شود مانند آنهايى كه تعريفشان جلو گذشت و البته اين جمله را فرمود. براى اينست كه آنها ميگفتند اگر امر چنانست كه محمّد گفته پس براى ما در آخرت در نزد خدا بالاتر است از آنچه براى مؤمنانست چنان كه در دنيا بما بيش از آنها داده است.

((كَلَّا)) نه چنين نيست و آنها داخل بهشت نميشوند.

(إِنَّا خَلَقْناهُمْ مِمَّا يَعْلَمُونَ‌) حسن گويد: يعنى از نطفه پست يعنى‌