و خبرش بر آن مقدّم باشد پس (حاجزين) صفه (احد) خواهد بود، و تقديرش چنين است (ما منكم قوم حاجزون عنه) و (ما) در اينجا بنا بر لغت غير تميم نيز عامل نيست. و (حاجزين) مجرور خواهد بود براى حمل كردن آن بر لفظ و غير مستقر بودن آن يا آن بنا بر چيزيست كه جلوتر آن را ياد كرديم.

(از اينكه صفت (احد) و يا خبر (ما) باشد).

مقصود و تفسير:

سپس خداوند سبحان ما تقدّم را تأكيد نموده و فرمود( فَلا أُقْسِمُ، بِما تُبْصِرُونَ وَ ما لا تُبْصِرُونَ‌) پس سوگند بآنچه ميبينيد و آنچه نميبينيد.

در بيان اين آيه چند وجه گفته شده:

1- اينكه قول خدا. (لا) رد باشد سخن مشركان را پس مثل اين است كه گويد امر آن طور مشركان ميگويند نيست. سوگند ياد كرده بتمام چيزهاى ديده شده و ديده نشده و در آن داخل ميشود تمام مكوّنات و موجودات- محسوس و غير محسوس (از فرّاء و قتاده).

2- اينكه لا زايده و براى تأكيد باشد و تقديرش اين باشد پس سوگند ميخورم بآنچه ميبينيد و آنچه نميبينيد.

3- اينكه آن نفى قسم باشد و معنايش اين باشد محتاج بقسم نيست براى روشن بودن امر در اينكه آن هر آينه سخن فرستاده بزرگواريست پس آن ظاهرتر از اينست كه محتاج باشد در اثباتش بقسم (از ابو مسلم).

4- اينكه آن مانند سخن گوينده باشد لا و اللَّه نميكنم اين كار را و يا لا و و اللَّه البتّه اين كار را خواهم كرد.

جبائى گويد: البتّه اراده كرده كه سوگند بچيزهاى آفريده شده ديده‌