است: اى محمد تو ديوانه بنعمت پروردگارت نيستى چنان كه مى‌گويى تو به نعمت خدايت جاهل نيستى، و جايز است مقدم شدن معمول آن بعد از باء براى اينكه آن زائده موكده است، و تقديرش نفى جنونست از تو بنعمت خدايت.

و بعضى گفته‌اند: آن چنانست كه ميگويند تو بحمد اللَّه ديوانه نيستى و بعضى گفته‌اند: يعنى بآنچه پروردگارت بر تو انعام فرموده، از كمال عقل و مقام نبوّت و حكمت ديوانه نيستى، و مجنون نيست كسى كه ما بر او اين نعمتها را داده‌ايم.

و بعضى گفته‌اند: يعنى تو مجنون نيستى و نعمت مخصوص پروردگار توست چنان كه ميگويند سبحانك اللّهمّ و بحمدك يعنى و حمد مخصوص تو است، و اين تقرير براى نفى جنون از آن حضرت است و گفتند اين جواب است براى گفته مشركين، يا ايّها الذى نزل عليه الذكر انك لمجنون، اى آن چنان كسى كه قرآن بر او نازل شده، البتّه تو ديوانه‌اى.

((وَ إِنَّ لَكَ)) و البته براى تو اى محمد.

((لَأَجْراً)) يعنى: ثوابى از خدا بر قيام تو بمسئوليت نبوت و تحمّل تو مشكلات بار رسالت خواهد بود.

(غَيْرَ مَمْنُونٍ‌) يعنى: ثواب بهشت قطع شدنى نيست مقصود اعتنا بسخن آنها نكن با اينكه براى توست نزد خدا ثواب جاودانى و پاداش بزرگ.

ابو مسلم گويد: غير ممنون يعنى منّتى بواسطه آن بر تو نيست و مقصود اينكه كدورت و ناراحتى بسبب منتى كه لزوم شكر را قطع ميكند نيست، پس‌