نشانه‌اى كه دلالت بر حدوث آنها ميكند و بر اينكه براى آنها صانعى است كه آنها را ايجاد كرده و آنچه كه در آنهاست از صنعت و قدرتى كه ايجاب ميكند سجود آنها را.

ضحاك و سعيد بن جبير گويند: سجود آنها سجود سايه‌هاى آنهاست، مثل قول او كه ميفرمايد:( (يَتَفَيَّؤُا ظِلالُهُ عَنِ الْيَمِينِ وَ الشَّمائِلِ سُجَّداً لِلَّهِ وَ هُمْ- داخِرُونَ))[1] و مقصود اينست كه براى هر جسد سايه‌اى هست پس در آن اقتضا و ايجاب خضوع ميكند بآنچه كه در آنست از دليل حدوث آنها و اثبات محدث و صانع مدبّر آنها.

جبائى گويد: معناى سجود نجم و شجر اينست كه: خداى سبحان آنها را بهر چه كه ميخواهد ميگرداند بدون امتناعى، پس اين را خضوع آنها قرار داد و معناى سجود خضوع است، چنانچه در قول شاعر آمده (ترى الاكم فيها سجّدا للحوافر) بينى كه سمها را در آن خضوع است براى چهار پايان.

((وَ السَّماءَ رَفَعَها)) يعنى و بلند كرد آسمان را و بلند كرد آن را بالاى زمين دلالت بر كمال قدرت حق سبحان ميكند.

((وَ وَضَعَ الْمِيزانَ)) حسن و قتاده گويند: يعنى نهاد، آلت سنجش و ترازو را براى رسيدن بعدل و انصاف.

قتاده گويد: آن ترازوى معهود است كه داراى دو كفّه ميباشد.

زجاج گويد: مقصود از ميزان عدل است، يعنى اينكه خداوند امر بعدل و داد نموده است و دلالت بر اين ميكند قول او:

((أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزانِ)) يعنى در ميزان و سنجش تجاوز از عدل و حق‌

[1]- سوره نحل آيه: 47.