و در حديث آمده كه بخالت و ايمان در دل مرد مسلمان جمع نميشود و غبار در راه خدا و دود جهنّم در باطن مرد مسلمان جمع نخواهد شد.

و بعضى گفته‌اند: كه در موضع قول او( (وَ الَّذِينَ تَبَوَّؤُا الدَّارَ)) دو قول است:

1- اينكه آن مرفوع است بنا بر مبتداء بودن و خبرش‌( (يُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَيْهِمْ)) است تا آخرش براى آنكه پيامبر تقسيم نكرد برايشان چيزى از في‌ء را مگر براى دو نفر يا سه نفر، بنا بر اختلاف روايت در آن.

2- اينكه آن در محلّ جرّ است، براى عطف نمودن بر (الفقراء و المها- جرين) و بنا بر اين پس قول او( (يُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَيْهِمْ)) و ما بعدش در محلّ نصب است بنا بر حاليّت.

سپس خداوند سبحان توصيف تابعين را فرموده و بيان نمود:

((وَ الَّذِينَ جاءُو مِنْ بَعْدِهِمْ)) حسن گويد: يعنى آنهايى كه بعد از مهاجرين و انصار ميآيند و ايشان تمام تابعين و پيروانند تار روز قيامت.

اصم و ابو مسلم گويند: آنها كسانى هستند كه بعد از انقطاع هجرت، و بعد از ايمان انصار اسلام آوردند و ظاهر اينست كه مقصود (و الذين خلفوهم) و كسانى كه بجاى گذاردند و ممكنست كه مقصود از( (مِنْ بَعْدِهِمْ)) در فضيلت باشد و گاهى تعبير ميشود از فضل بقبل و بعد. مثل قول پيامبر 6

(نحن الآخرون السابقون)

يعنى ما پسين در زمان و پيشين در فضيلت هستيم.

((يَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونا بِالْإِيمانِ)) ميگويند پروردگارا بيامرز ما را و برادران ما را كه در ايمان از ما پيشى و سبقت گرفته‌اند، يعنى دعا ميكنند و استغفار ميكنند براى خودشان و كسانى كه پيشى گرفت ايشان را به ايمان آوردن.