طول آن را جز خداى تعالى هيچكس نميداند.

حسن گويد: كه خدا بهشت را نابود ميكند سپس بر ميگرداند به كيفيّتى كه توصيف نمود و براى همين صحيح است كه آن را توصيف كند به اينكه عرضش، چون پهناى آسمانها و زمين است، و غير او گويد: خداوند فرمود پهنايش چون پهناى آسمان و زمين و حال آنكه بهشت آفريده شده در آسمان هفتم است پس منافاتى با آن ندارد.

((أُعِدَّتْ لِلَّذِينَ آمَنُوا)) يعنى ذخيره شده و آماده گرديده براى مؤمنين.

((بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ ذلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشاءُ)) بخدا و پيامبران او، اين جنّت فضل خداست بهر كس كه ميخواهد ميدهد يعنى پاداش جاودانه و هميشگى ميدهد بر عمل اندك فانى شده و اگر اكتفاء كند در پاداش باندازه آنچه مستحق ميشوند بسبب اعمال از عدالت او خواهد بود ليكن او تفضّل فرمود بزيادتر دادن و بعضى گويند: يعنى اينكه هيچكس در دنيا و آخرت بخيرى نميرسد مگر بفضل خدا زيرا اگر خداوند سبحان ما را بطاعت خود نخوانده و راه آن را براى ما بيان نكرده بود، و توفيق عمل صالح بما نداده بود هر آينه ما هدايت بسوى او نشده بوديم و همه اينها از فضل خداست پس براستى كه او تفضّل فرمود باسبابى كه بسبب آن طاعت انجام ميشود از امكانات و الطاف و كمال عقل و ارائه دادن ثواب را بمكلّف، پس تكليف نيز تفضّل است و آن وسيله رسيدن بثواب است.

ابو القاسم بلخى و عدليّه از اهل بغداد گويند: خداوند سبحان و تعالى اگر اكتفاء و اقتصار كند براى بندگانش در طاعاتشان بر مجرّد احسانهاى گذشته او بر ايشان هر آينه عدل خواهد بود پس براى اين خداوند سبحان ثواب، و بهشت را فضل قرار داد، و در اين آيه بزرگترين اميدوارى براى اهل ايمان‌