نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 24 صفحه : 171
((أَ فَرَأَيْتُمْ ما تَحْرُثُونَ))
آيا پس شما آنچه بذر ميفشانيد ديديد يعنى آنچه در زمين عمل ميكند و در آن بذر
ميپاشيد ديدهايد.
((أَ أَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ)) يعنى آيا شما آن را ميرويانيد و زراعت قرار ميدهيد يا ما آن را
ميرويانيم، پس راستى كسى كه قدرت بر رويانيدن و زراعت دارد از دانه گندم كوچكى آن
را حبّه و دانههاى بسيار نمايد قادر است بر اعاده خلق بر آنچه را كه بر آن بودند.
از پيامبر 6 روايت شده كه فرمودند: نگويد البتّه يكى از شما كه من
زراعت كردم، بلكه بگويد بذر افشاندم و كشت كردم.
((لَوْ نَشاءُ لَجَعَلْناهُ)) يعنى اگر ما
ميخواستيم قرار ميداديم اين كشت و بذر شما را(
(حُطاماً)) يعنى گياهى كه نه در طعام بكار رود و نه در غذا.
عطاء گويد: يعنى ما آن را آگاه ميكرديم كه حبّه گندم و جو در آن
نباشد.
((فَظَلْتُمْ تَفَكَّهُونَ)) عطاء و كلبى و مقاتل
گويند: يعنى شما تعجّب مىكرديد از آنچه بر شما نازل شده در زراعتتان.
عكرمه و قتاده و حسن گويند: يعنى شما پشيمان شده و افسوس ميخورديد بر
آنچه كه خرج نموديد درباره آن و اصل آن از تفكّه و مزاح كردن بحديث و آن شوخى كردن
بآنست، پس مثل آنكه گويد: پيوسته شما ابراز پشيمانى مى كرديد چنانچه شخص مزاح در
حديث و سخنش مطلبى ابراز ميكند كه ازاله غصّه و غم نمايد.
عكرمه گويد: ملامت و سزنش ميكنيد يكديگر را يعنى بعضى از شما برخى
ديگر را ملامت و سزنش ميكنيد بر تفريط و كوتاهى در طاعت خدا.
((إِنَّا لَمُغْرَمُونَ)) يعنى ميگويند راستى
ما زيانكار و خسارت ديده هستيم و
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 24 صفحه : 171