نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 23 صفحه : 81
لغت را آيه ديگر تأييد مىكند كه مىفرمايد:
(أَ لَمْ يَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ سِرَّهُمْ وَ
نَجْواهُمْ؟)[1] همانگونه
كه در اين آيه (سر) مفرد آمده و جمع بسته نشده است، همين طور هم در آيه مزبور
فرموده است: (اسرارهم).
و آنان كه همزه را فتح داده (اسرارهم) خواندهاند آن را جمع (سرّ)
گرفتهاند چون اقسام سر مختلف است، و چند جنس متخالف را جمع بستن خوب است، و آن
گونه كه عمده مصادر گواه است در آيه (يَعْلَمُ سِرَّهُمْ) سر بصورت مفرد آمده است، زيرا سر مصدر است و شامل تمام اقسام آن
خواهد شد، و يك بار مفرد آورده شده است و بار ديگر جمع.
لغات آيات:
اضغان- جمع ضغن عبارت است از حقد و كينه.
لحن- در اصل بمعنى منحرف ساختن كلمه از جهتش مىباشد، كه سپس در دو
جهت صواب و خطاء استعمال شده است:
1- امّا استعمال لحن در صواب بمعنى كنايه از چيزى است كه انسان
نخواهد آن را بطور صريح بيان كند، شاعر گفته است:
(و
لقد وحيت لكم لكيلا تفطنوا
و لحنت لحنا ليس بالمرتاب)
يعنى: (بشما اشاره نمودم تا آنان متوجّه نشوند و كنايهاى زدم كه زشت
نبود) و بعضى گفتهاند لحن بمعنى زيركى و سرعت فهم است، و فاعل (لحن يلحن) (لحن)
است هر گاه زيرك باشد، و از اين باب است حديث كه ميگويد:
(لعلّ احدكم يكون الحن بحجته من بعض
) يعنى: (چه بسا يكى از شما براى رساندن برهانش قويتر از ديگرى باشد)
يعنى زيركتر و چابكتر از ديگرى