نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 23 صفحه : 379
(ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ وَ ما غَوى)
يعنى: پيامبر از حق رو گردان نگشته است، و از مسير هدايت به گمراهى منحرف نشده
است، و در آنچه براى شما آورده است، راه باطل نپيموده است، غوى بمعنى ضل است، و
اينكه دو بار يك معنى آمده است بمنظور تأكيد بيشتر بوده است.
بعضى گفتهاند: يعنى تلاش او بى اثر نمانده است، بلكه به ثواب الهى و
كرامت او خواهد رسيد.
(وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى)
اى: (ليس ينطق بالهوى) يعنى: پيامبر از روى هوا و هوس سخن نميگويد، ينطق هم با عن
متعدى ميشود و هم بوسيله باء همانگونه كه مىگويى: (رميت بالقوس و عن القوس).
و بعضى گفتهاند يعنى: پيامبر از روى ميل نفسانى و هوا و هوس خويشتن
آيات قرآن را نميخواند، و براى شما پيام نمىآورد.
(إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحى)
يعنى: قرآن و آنچه را كه از احكام براى شما ميخواند چيزى جز وحى از طرف خداوند
نيست كه بر او بوسيله جبرئيل نازل ميشود، كه ميفرمايد:
(عَلَّمَهُ شَدِيدُ الْقُوى)
ابن عباس و ربيع و قتاده گفتهاند (شديد القوى) يعنى كسى كه داراى قدرت و نيرو است
و از نظر آفرينش قوى ميباشد، و قوى جمع قوة است.
(ذُو مِرَّةٍ) يعنى: كسى كه از نظر خلقت
داراى قوت و قدرت است.
كلبى گويد: از نيرومندى جبرئيل يك نمونه آن بود كه شهرهاى قوم لوط را
از ريشه و آب سياه بر كند و به آسمان برد و سپس وارونه ساخت، و نمونه ديگر از قدرت
او فريادى است كه بر سر قوم ثمود زد كه همگى هلاك شدند.
از ابن عباس و قتاده نقل شده است يعنى: داراى سلامتى و حسن خلق است.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 23 صفحه : 379