عامل در (يَوْمَ تَمُورُ السَّماءُ مَوْراً) قوله واقع است، يعنى: (يقع فى ذلك اليوم) و نيز جايز است يوم در اينجا بر تقدير اذا باشد كه عامل در آن جواب شرط خواهد بود كه فاء و ما بعد آن باشد كه (فَوَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ‌) است، همانگونه آمده است و (يَوْمَ يُحْشَرُ أَعْداءُ اللَّهِ إِلَى النَّارِ فَهُمْ يُوزَعُونَ‌)، و( يَوْمَ يُدَعُّونَ‌) بدل‌( يَوْمَ تَمُورُ السَّماءُ) است، و اگر هم بخواهى ميتوانى تقدير بگيرى (يوم يدعون الى نار جهنّم دعا يقال لهم هذه النار التي كنتم بها تكذّبون) كه يقال در آن عمل كند.

(أَ فَسِحْرٌ هذا)، مبتدا است و خبرش‌( أَمْ أَنْتُمْ‌) است، يعنى: (بل انتم لا تبصرون).

معناى آيات:

(وَ الطُّورِ) از جبائى و جماعتى از مفسّرين نقل شده است كه خداوند به آن كوهى سوگند ياد كرده است كه در سرزمين مقدّس در آن با موسى هم سخن شد.

از مجاهد و كلبى نقل شده است منظور از طور هر كوهى است، زيرا خداوند انواع و اقسام نعمتهاى خود را در كوه بوديعت گذاشته است.

(وَ كِتابٍ مَسْطُورٍ) مسطور بمعنى مكتوب است، و آن كتابى است كه خداوند آن را براى فرشتگانش در آسمان نوشته است كه در آن آنچه را كه شده است و خواهد شد ميخوانند.

بعضى گفته‌اند: كتاب مسطور قرآن مجيد است كه در لوح محفوظ در پيشگاه الهى نوشته شده است، و منظور از رق منشور هم همين كتاب است.

از فراء نقل شده است كه كتاب مسطور نامه‌هاى اعمال است كه روز قيامت براى بندگان خدا بيرون آورده خواهد شد، كه بعضى كتاب خود را به دست راست و بعضى به دست چپ گيرند، و اين مانند آن آيه خواهد شد كه ميفرمايد:

(وَ نُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ كِتاباً يَلْقاهُ مَنْشُوراً).