معناى آيات:

آن گاه خداوند بيادآورى نعمتهايى كه در بهشت براى بهشتيان آماده ساخته است پرداخته ميفرمايد:

(إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ) كه تفسير آن گذشت.

(آخِذِينَ ما آتاهُمْ رَبُّهُمْ) يعنى آنچه كه از خير به آنان عطا فرموده است:

(إِنَّهُمْ كانُوا قَبْلَ ذلِكَ) يعنى: آنان در دار تكليف و دنيا.

(مُحْسِنِينَ) نيكوكار بودند و دستورات الهى را انجام ميدادند، و با انواع و اقسام خوبيها نسبت به ديگران نيكى ميكردند، و آن گاه به اعمال نيك آنان اشاره كرده ميفرمايد:

(كانُوا قَلِيلًا مِنَ اللَّيْلِ ما يَهْجَعُونَ) از زهرى و ابراهيم نقل شده است يعنى: مقدار اندكى از شب را مى‌خوابيدند، و بيشتر اوقات شب را نماز ميخواندند.

از سعيد بن جبير از ابن عباس و حضرت صادق (ع) روايت شده است يعنى اينان كمتر شبى بر آنها ميگذشت مگر آنكه در آن نماز ميخواندند، يعنى: آنچه در آن ميخوابيدند رويهم اندك بود، و ليل اسم جنس است.

و مجاهد گويد: يعنى آنان تمام شب را نمى‌خوابيدند.

از ضحاك و مقاتل نقل شده است كه وقف بر قليلا خواهد بود، باين معنى كه اندكى از مردم بودند كه شب را اصلا نميخوابيدند، كه بر قليلا وقف شده سپس (مِنَ اللَّيْلِ ما يَهْجَعُونَ‌) جداگانه و ماء نافيه باشد، كه بطور كلى خواب از آنان نفى شده يعنى: شبها را تا صبح با نماز خواندن و قرائت قرآن احياء ميگرفتند.

مؤلف گويد: اگر ما نفى باشد آنچه كه در تحت نفى او باشد بر او مقدم‌