نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 22 صفحه : 82
ظنّ خواهند شد- معنى آنست كه اينان از عذاب
الهى نجاتى ندارند، و گاهى بوسيله ظنّ تعبير از يقين ميشود البته آنجايى كه طريق
يقين خبر باشد نه مشاهده، آن گاه خداوند از راه و روش آنان در دنيا خبر داده
ميفرمايد:
((لا يَسْأَمُ الْإِنْسانُ مِنْ دُعاءِ الْخَيْرِ)) كلبى گويد: اينجا منظور از انسان كافر است يعنى: كافر از مال طلبى
خسته نميشود، و مرتّب از پروردگار خود مال و بىنيازى و عافيت و فرزند مسئلت
ميكند.
((وَ إِنْ مَسَّهُ الشَّرُّ فَيَؤُسٌ قَنُوطٌ))
يعنى اگر بلاء و سختى و تنگدستى، دامنگير انسان شد از نيكى و ثروت سخت نااميد شده
از رحمت خدا نيز قطع اميد ميكند، و بعضى گفتهاند «يؤوس» يعنى: از اجابت دعا
نااميد شده «قنوط» يعنى: نسبت به پروردگارش بدگمان است.
((وَ لَئِنْ أَذَقْناهُ رَحْمَةً مِنَّا))
يعنى: اگر ثروت و عافيت و بىنيازى به او داديم.
((مِنْ بَعْدِ ضَرَّاءَ مَسَّتْهُ لَيَقُولَنَّ هذا لِي)) يعنى: پس از سختى كه مشمول رحمت ما شد گويد: اين خير كه بمن رسيده
است در اثر اعمال خودم و استحقاق آن را داشتهام، و از مجاهد نقل شده كه گفته است،
اينها همه از صفات كافر است، و بعضى هم گفتهاند معنايش آنست كه گويد: اين خيرات
هميشه از آن من است.
((وَ ما أَظُنُّ السَّاعَةَ قائِمَةً))
يعنى: من گمان نميكنم كه ساعت قيامت آن گونه كه مسلمانان گويند بر پا شود.