((رَبَّنا أَرِنَا الَّذَيْنِ أَضَلَّانا مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ)) منظور از گمراه كنندگان ابليس و قابيل‌[1] پسر آدم است كه اوّلين كسى بود كه گناه را روى زمين ايجاد كرد، و همين معنى از على (ع) روايت شده است و گفته شده است كه مراد از اين گمراه كنندگان هر فردى است از جنّ و انس كه راه و روش كفر و گمراهى را ايجاد كرده‌اند، منظور از الذّين جنس جنّ و انس است، همانگونه كه در آيه‌(وَ الَّذانِ يَأْتِيانِها مِنْكُمْ)[2] منظور شخصى معيّن نيست بلكه منظور جنس كسانى است كه مرتكب فاحشه خواهند شد.

((نَجْعَلْهُما تَحْتَ أَقْدامِنا لِيَكُونا مِنَ الْأَسْفَلِينَ)) از آنجا كه با اين گمراه كنندگان دشمنند و بعلّت آنكه آنان را گمراه ساخته‌اند كينه آنان را سخت به دل گرفته‌اند آرزو ميكنند كه آنان را در دركات پائين آتش زير پاى خود اندازند و نيز گفته‌اند منظور جهنّميان آنست كه اين دو گمراه كننده را زير لگد انداخته پايمالشان سازند تا خوار شده جزء افراد پست و ذليل شوند.

ابن عبّاس گويد: كفّار ميگويند: گمراه كنندگان را پائين‌تر از ما اندازيد تا عذابشان از ما سخت‌تر باشد.

پس از آنكه خداوند از عذاب كافران سخن گفت، بدنبال آن از بشارت مؤمنين ياد كرده فرمود:

((إِنَّ الَّذِينَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ)) يعنى: كسانى كه خدا را بيگانگى شناختند

[1] تفسير صافى ج 2 صفحه 499 چاپ اسلاميه و در كتاب كافى از حضرت صادق( ع) روايت شده است كه اين دو گمراه كننده از جنّ و انس اولى و دوّمى بوده‌اند و فلان شيطان بوده است، سپس مرحوم فيض ميفرمايد: شايد جهتش آن باشد كه ولد الزّنا از نطفه زنا كار و شيطان مشتركا ايجاد ميشود.

[2] سوره نساء 4 آيه 21