((حَكِيمٌ)) يعنى قرآن حكمت عاليه‌اى را ظاهر ميسازد، و بعضى هم گفته‌اند حكيم دلالت دارد بر هر نوع حق و نيكى، بنا بر اين قرآن مانند فردى حكيم و دانشمند است كه بجز بحق سخن نگويد، و اينكه خداوند قرآن را با اين دو وصف توصيف فرموده است بر سبيل توسع است، زيرا اين دو صفت از صفات زنده است.

آن گاه خداوند كسانى را كه اعتنايى بقرآن ندارند و حكمتها و بيانات آن را انكار ميكنند مورد خطاب قرار داده ميفرمايد:

((أَ فَنَضْرِبُ عَنْكُمُ الذِّكْرَ صَفْحاً)) و در اينجا منظور از ذكره قرآن است، يعنى آيا از شما روگردان شويم و وحى را از شما قطع كنيم و ديگر نه بشما امر كنيم و نه شما را از چيزى نهى كنيم، و نه پيامبرى بسوى شما بفرستيم؟.

((أَنْ كُنْتُمْ قَوْماً مُسْرِفِينَ)) يعنى: بعلّت اينكه شما اسراف كرديد، يعنى:

آيا از فرستادن قرآن دست برداريم و شما را بخود واگذاريم، و بشما وظايفتان را نياموزيم، به اين علّت كه شما در كفر خود زياده روى كرده‌ايد؟ اين استفهام استفهام انكارى است، و معنايش آنست كه ما اين كار را نميكنيم.

و اصل ضربت عنه الذكر اين بوده است كه سواره كه بر مركبى سوار است، هر گاه بخواهد مركب خود را از رفتن بسوى جهتى باز دارد او را با عصا يا تازيانه اش ميزند تا او را بسوى جهت ديگرى باز گرداند، بنا بر اين بجاى صرف و عدول، ضرب گزارده شده.

سدى گفته است ذكر بمعنى عذاب است، يعنى ما ابدا شما را عذاب نخواهيم نمود.