نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 21 صفحه : 201
(حسرتا) بجاى يا مىباشد و بخاطر سنگينى
استعمال (يا) به آسان بودن استعمال (الف) پناه برده شده است.
شرح لغات:
تفريط- اهمال كردن در چيزى ميباشد كه پيشروى در آن واجب بوده و به
خاطر سهلانگارى وقت آن فوت شده است و ضد آن كار با حزم است، گفته مىشود فلانى
حازم است در مقابل كسى كه مفرط است.
حسرت- بمعنى غمگين شدن بر آن چه وقت آن گذشته و پشيمان شدن به آن چه
جبران آن ممكن نبوده مىباشد و تأسف نيز مانند آن است و اصل معنى تحسر و حسرت به
معنى انقطاع و بريدن است گفته مىشود (انحسرت الدابة اى انقطع سيرها كلالا)،
«منحسر شد چهارپا يعنى از شدت خستگى فرو ماند و از سير و حركت باز ماند».
جنب- عضو معروف بدن است، و نيز جنب به معنى چيز بزرگ و زيادتر است
گفته مىشود (هذا قليل فى جنب مودتك)، «اين چيز اندكى در پيش مهر شما است» و يا
گفته مىشود (ما فعلت فى جنب حاجتى اى فى امره)، «چه كردى در جنب حاجت و نياز من
يعنى در امر آن» «كثير» گويد:
الا تتقين اللَّه فى جنب عاشق
له كبد حرى عليك تقطع
«آيا پرهيز نمىكنى از خداوند در كنار عاشقى-
بر او دل تشنهاى است كه براى تو چاك شده است»
اعراب:
((بَلى قَدْ جاءَتْكَ)) جواب مىباشد براى( (أَوْ تَقُولَ لَوْ أَنَّ اللَّهَ هَدانِي لَكُنْتُ مِنَ
الْمُتَّقِينَ)) زيرا معنى اين سخن چنين است كه خدا مرا هدايت نكرد پس گفته مىشود
كه بلى آيات ما بسوى تو آمد، و چون (بلى) بايد در جواب سخن منفى باشد ناچار در
معنى، سخن منفى اراده مىشود.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 21 صفحه : 201