(وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ‌) (و كسى را كه خدا گمراه كند) از راه بهشت‌( فَما لَهُ مِنْ هادٍ) (پس براى او هدايت كننده‌اى نباشد) يعنى كسى قدرت بر هدايت او نمى‌تواند داشته باشد، كه اين سخن جبائى است.

و برخى گفته‌اند مقصود چنين است كه: هر كه گمراه شود از خداوند و رحمت او پس براى او هدايت كننده‌اى نيست، چنان كه گفته مى‌شود: گم كردم شترم را يعنى گم شد. و اين گفتار «ابى مسلم» است.

(أَ فَمَنْ يَتَّقِي بِوَجْهِهِ سُوءَ الْعَذابِ يَوْمَ الْقِيامَةِ) (آيا پس آن كه بپرهيزد به رويش از بدى عذاب روز قيامت) و تقدير اين آيه چنين است: (آيا حال آن كه عذاب خداوند را برويش دفع مى‌كند مثل حال كسى است كه با ايمان آمده و آتش را نخواهد ديد؟) و اين كه (بوجهه- به رويش) گفته شده چون عزيز- ترين اعضاء بدن انسان چهره اوست.

و نيز چنين معنى كرده‌اند: آيا آن كه به روى در آتش افكنده مى‌شود؟

پس اولين عضوى كه آتش را ملاقات مى‌كند چهره كافر است. و اين سخن عطا مى‌باشد.

و معنى (يتقى) پرهيز مى‌كند در اين آيه عبارت از: (نگهدارد) مى- باشد.

(وَ قِيلَ لِلظَّالِمِينَ ذُوقُوا ما كُنْتُمْ تَكْسِبُونَ‌) (و گفته مى‌شود به ستمكاران بچشيد آن چه كه بوديد به دست مى‌آورديد) تا در مقابل گناهانى كه انجام داده‌ايد مجازات شويد.

سپس خداوند از امثال اين كافران در امتهاى گذشته خبر داده و ميگويد:

(كَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ‌) (تكذيب كردند آنان كه پيش از ايشان بودند) به آيات خداوند و منكر شدند رسولان او را( (فَأَتاهُمُ الْعَذابُ‌) (پس بيامدشان عذاب) به شتاب‌( مِنْ حَيْثُ لا يَشْعُرُونَ‌) (از جايى كه نمى‌دانستند) يعنى در حالى كه‌